دره شمخال نامي است برگرفته از روستايي كوهپايه اي به همين نام كه از شمال شرقي به كوه آسلمه و از جنوب شرقي به رودخانه دائمي كال شمخال محدود است. اين روستا بناي تاريخي كهني ندارد اما اقليم مساعد، خاك مرغوب و منابع غني آب، تاثير فراواني در شكل گيري روستا داشته و اسم روستا ظاهرا از يك نوع تفنگ به نام شمخال گرفته شده است. مردم روستا كه اينك حدود 500 نفر هستند كرد كرمانج و پيرو مذهب شيعه اند و عموما از طريق كشاورزي به ويژه باغداري و دامداري و عده اي هم از راه صنايع دستي معيشت مي گذرانند.
شمخال دره اي به زيبايي بهشت بر روي زمين است جايي بكر كه هنوز دستخوش تغييرات زيادي نشده است. اين دره و روستاي زيباي آن در در فاصله سه كيلومتري جنوب شهر باجگيران و 65 كيلومتري شمال غربي قوچان واقع شده است. دره شمخال داراي شيب ملايمي است كه در ورودي خود روستايي به همين نام با بافت مسكوني متراكم را جاي داده و استمرار آن در ميان دره خوش آب و هواي شمخال موقعيت منحصر به فردي به اين روستا داده است. در مدخل ورودي زو (دره) رودخانه اي فصلي جاري است كه هنوز آب چنداني در آن ديده نمي شود اما هر چه به داخل دره فرو مي رويم بيشتر زيبايي ها و آب جاري و زلال آن چشمگير مي شود.
دره شمخال داراي پيچ و خم هاي بسيار و جذابيت هاي زياد است چنانكه در پس هر خم آن چشم اندازهاي ويژه اي را به نمايش مي گذارد، دره شبيه ماري است كه بايد تمام آن را گشت تا همه زيبايي هايش را حس و لمس نمود. رود فصلي جاري در مسير در تمام مسير همراهي مان مي كند هر چند در آغاز راه چندان عمق و آب زيادي ندارد اما هر چه جلوتر برويد به يمن وجود چشمه سارهاي زيباي مسير و آبشارهاي جاري از اطراف صخره پر آب تر و جذاب تر مي شود در عين آنكه بر زلاليت و شفافيت آن هم افزوده مي شود.
دره شمخال داراي ديواره هاي عظيم و پر صلابت صخره اي است كه اطرافش چونان دژي رودخانه را در خود گرفته اند و در عين صلابت با سبزي سبزه و روشني آب در آميخته و جلوه اي زيبا و رنگي از آثار گذر زمان چون شكست ها و تخلخلها را بر ديوارها مي توان ديد. عطر درختان گردو در آغاز مسير با بوي خوش نم و رطوبت ديواره هاي سنگي عطر زندگي را همه جا پراكنده ميكند و هر چه پيش برويد بر تعداد بوته هاي تمشك وحشي كماي، موسير، آنوخ، چريش (نوعي سبزي كه در نان محلي استفاده مي شود)، گون، درختچه هاي زرك وحشي و هزار و يك گياه دارويي كه براي مردم منطقه آشنايي ديرينه هستند، بيشتر مي شود. اين شكوه، زيبائي، صفا و تنهائي نوعي افسونگري در خود دارد كه چشم هر بيننده را افسون و در خود محو مي كند.
زيارت امامزاده باء در نزديكي روستاي دربادام از رسوم ويژه مردم دره شمخال است كه هر هفته به زيارت اين امامزاده مي روند و همچنين دختران دم بخت و زنان نازا نيز براي رسيدن به آرزوهاي خود ضمن نيايش و دعا از زير صخره اي در كنار امامزاده عبور مي كنند.
در عروسي ها رقص محلي كرمانجي همراه با انواع سازهاي محلي كردي و نواي سازهاي محلي دوتار، دهل و سرنا زيبايي خاص به مراسم مي بخشد كه براي هر غريبه اي بسيار جذاب و دوست داشتني است. مردان شمخال به ندرت پوشاك محلي برتن مي كنند اما زنان همچنان لباس محلي كرمانجي شامل پيراهني بلند، نيم تنه و شلوار كردي با رنگ هاي سفيد و سرخ و گل بوته هاي زيبا مي پوشند و بر سر روسري بلندي با طرح ها و نقش هاي رنگي مزين به زيورآلات مي بندند. گليم، جاجيم، قالي كردي و پالاس با طرح ها و رنگ هاي متنوع و زيبا از جمله صنايع دستي اين روستاي شمخال است.
آنان همچون بسياري از مناطق ديگر كشور غذاهايي كه عموميت دارد چون آبگوشت و كباب و مانند آن را مي پزند اما فطيرمسكه (نوعي نان محلي با كره تازه گوسفندي) انوان اشكنه و آش از غذاهاي محلي خاص منطقه هستند. روستا جاده اي آسفالته دارد كه از طريق شهر قوچان قابل دسترس است و مردم و گردشگران از اين طريق به منطقه دسترسي مي يابند.
نام دركه و دربند را بسيار شنيده ايم. آنها درست به پايتخت چسپيده اند و مانند هر چيز ديگري كه به پايتخت مربوط است نامشان در بوق و كرنا شده است. زيبايند اما درست همين نزديكي ها، غوغايي ديگر به پاست. دربند و دركه حتي به گرد پاي آن هم نمي رسند.
آري، اينجا شمخال است، بهشت ايران، بهشت خراسان. واردش كه شويد يا بايد تا انتها برويد يا بايد برگرديد، گزينه ديگري نداريد. دره شمخال با شيبي ملايم از روستايي با همين نام شروع مي شود. چشمه سارهاي متعدد، آبشارهاي زيبا، درختان سر به فلك كشيده، جريان آب زلال، ديواره هاي عظيم و پر صلابت صخره اي تنها بخشي از جذابيت هاي دره است. دالانها، حمامها و غارگونه ها بسيارند و وصف ناپذير. خنكاي دره، نواي گوشنواز آب و نسيم دل انگيز، روح را مي نوازد؛ درون را آرام و چشم ها را خيره مي كند. اين شكوه، زيبائي و صلابت، فسون گري طبيعت با روح است. بايد خود را رها كرد، توهمي در كار نيست، خود حقيقت است.
دره از درون پارك ملي تندوره به پيش مي رود و بعد از حدود 12 كيلومتر 2 آب سرد شمخال و كمي گرمتر دره ديگري با نام دره دُربادام به هم مي رسند. از اينجا به بعد دره كمي باز مي شود و رود دورنگر شكل مي گيرد. رود درونگر با حجم آب زياد به سمت روستاي محمدتقي بيگ و شهرستان درگز سرازير مي شود. شش، هفت ساعت گذشته است. خسته ايد اما مبهوت همه آن زيبايي هايي كه پشت سر جا گذاشته ايد. دره پايان مي يابد و به ناگاه دشتي وسيع را نظاره گر خواهيد بود. اينك همان آب كه تا لحظاتي پيش، پاهايت را نوازش مي داد بايد باغهاي ميوه، يونجه زارها و شاليزارها را سيراب كند و بر لبان مردمي سخت كوش خنده بكارد. راز استقبال گرم از دره نوردان را بايد در اين گشاده دستي طبيعت جستجو كرد.
موقعيت جغرافيايي: 65 كيلومتري شمال شهر قوچان، استان خراسان رضوي. ابتداي آن در حوزه شهرستان قوچان است و انتهاي آن در حوزه شهرستان درگز.
دسترسي: در ميدان فلسطين قوچان، سواري هاي شخصي علاقه مندان را به روستاي شمخال مي رسانند و در صورت هماهنگي دوباره از انتهاي دره به قوچان بر مي گردانند. جاده تا روستاي شمخالآسفالته است و از تونل بلند باجگيران عبور مي كند.
طول دره: از روستاي شمخال تا درونگر، حدود 18 كيلومتر است (با استناد با تابلوي نصب شده در ابتداي مسير).
ارتفاع ديواره دو طرف دره: در بلندترين نقاط تا 200 متر هم برآورد شده است.
لوازم سفر و توصيه هاي ديگر: بهتر است به گونه اي برنامه ريزي كنيد كه شب را در مسجد روستاي شمخال يا ابتداي دره نزديك حمام اول، درون چادر اقامت كنيد و فردا مسير را ادامه دهيد. همچنين 3 سوئيت اجاره اي، تقريبا در ابتداي دره وجود دارد. كفش با زيره سفت و محكم بيشتر به كار مي آيد. شبهاي آن سرد است. در روزهاي آفتابي و در نيمه دوم مسير به عينك آفتابي و كلاه آفتاب گير نياز داريد اما ضروري نيست. چون لباسها در طول مسير خيس مي شوند حداقل به يك شلوار يا شلوارك راحت براي خواب شب نياز داريد. لطفا زباله هاي خود را در طبيعت رها نكنيد.
پوشش گياهي: گردو، انجير، زردآلو، چنار، بيد، سپيدار، تمشك، موسير، آنوخ (كاكوتي)، چريش، هفشان، گون، ريخوك، زرشك، گژي (زالزالك) و سدها گياه وحشي و دارويي ديگر.
وجه تسميه: شمخال نام يك نوع تفنگ قديمي و دست ساز و قوي به زبان كردي كرمانجي بوده است. كردي كرمانجي ضرب المثلي دارد به اين مضمون كه “مگر تير شمخال به تو خورده است”. اين ضرب المثل براي افرادي به كار مي رود كه در واكنش به يك اتفاق نه چندان مهم، گريه و ناله بسيار سر مي دهند:
Mege Gulla şemxalê li te ketîyê
مه گه گللا شمخال له ته كه تي يه
منبع:http://meisam.roudaki.com
نگاهي به هنر چارق دوزي قوچان
كم هزينهترين شهرهاي ايران در نوروز+عكس 
براي رفع گرفتاري اين نماز را بخوانيد
خطاهاي ديد جالب و ديدني (4) 
تست هوش تصويري: تفاوت ها را بيابيد (8)
اعتماد به نفس در زندگي ( قسمت اول )
چند تكنيك ساده براي اينكه كودكان را تنبيه نكنيم!
آموزش ساخت گل رز با قاشق پلاستيكي
زنده شدن مرده -خاطرات واقعي از غسال هاي بهشت زهرا
كار دستي 24 ايده خلاقانه ساخت كاردستي زيبا با وسايل دور ريختني
تزيين تخم مرغ هفت سين
غذاهاي سنتي قوچان - طرز تهيه اشكنه كشته -برگ زردالو
غذاهاي سنتي قوچان -طرز تهيه كفلمه (قوتو يا معجون) قوچاني