هفته نامه عصر ارتباط - نادر نينوايي:

تيك تاك، اين صداي گذر زمان است.

مي گويند وقت طلاست و زمان باارزش ترين دارايي هر فرد. در عصر كنوني كه عصر اطلاعات و ارتباطات است و به كمك اينترنت در هر ثانيه تراكنش هاي هنگفت مالي و تبادل اطلاعات در حجم بسيار بالا بين چهارگوشه جهان در هر لحظه در جريان است، ارزش زمان نمود بيشتري هم مي يابد و ابعاد وسيع تري را در بر مي گيرد.

حالا فكر كنيد در اين دنياي پرسرعت عده اي پيدا شوند كه با اتلاف وقت من و شما به سودهاي كلاني برسند و جيب خود را از طريق تلف كردن اين باارزش ترين دارايي ما پر كنند. اما آيا چنين تجارتي در ايران وجود دارد و اصلا اين مساله شدني است؟

بله. اكنون حدود يك دهه است كه بسياري از سايت هاي فارسي با استفاده از كلمات كليدي كه ربطي به محتواي سايت شان ندارد، كاربران را به سايت خود مي كشانند و وقت و انرژي فرد را تلف مي كنند. آنچه به آن لقب «كليك دزدي» داده اند و درآمدهاي هنگفتي را به جيب صاحبان اين سايت هاي كليك دزد سرازير كرده است. اگرچه رقم دقيق درآمد سارقان زمان كاربران اينترنت ايران مانند بسياري از آمار و ارقام نامعلوم است، اما با توجه به گستردگي سايت هاي كليك دزد، اين افراد توانسته اند در سايه بي توجهي سال هاي گذشته درآمدهاي ميلياردي به جيب بزنند. اما كليك دزدها، علاوه بر كسب درآمد، به واسطه اين كلاهبرداري هزينه هاي زيادي را نيز به مردم و كشور وارد مي كنند.

 
شيوه كار كيك دزدها

روش كار سايت هاي كليك دزد به اين صورت است كه مديران اين سايت ها كلمات كليدي و تگ هاي پركاربرد علمي، خبري، ورزشي و ديگر موضوعات را كه هيچ ارتباطي با محتواي واقعي سايت آنها ندارد شناسايي كرده و در سايت خود درج مي كنند.

در نتيجه كاربراني كه اين كلمات پركاربرد را براي دسترسي به مطالب مورد نياز خود جست و جو مي كنند به جاي دسترسي به مطالب واقعي مورد نياز به سايت ها و صفحاتي هدايت مي شوند كه هيچ ارتباطي با كلمه و تگ جست و جو شده ندارد. در عوض شما با انبوهي از پنجره هاي مكرر مواجه مي شويد كه به دروغ اعلام مي كنند شما برنده فلان ساعت و فلان محصول آرايشي بهداشتي و... شده ايد.

توسل به اين گونه حيله و تقلب ها علاوه بر اينكه وقت كاربران اينترنت را تلف مي كند، موجب مصرف بيهوده حجم اينترنت خريداري شده و به وجود آمدن ضرر و زيان مادي به آنها مي شود. از طرف ديگر كساني كه به اين گونه حيله ها متوسل مي شوند، با افزايش غيرمجاز بازديد سايت شان، سود كلاني از ناحيه تبليغات سايت و افزايش قيمت آنها عايدشان مي شود.

اما پرسش اينجا است كه قانون با اين سبك تجارت هاي كثيف چه برخوردي دارد و چه مجازاتي براي اين قبيل سايت ها در نظر گرفته است تا آنها را از اين كار باز دارد؟

مجازات هاي پيش بيني شده براي كليك دزدها

«به موجب ماده 67 قانون تجارت الكترونيكي و ماده 13قانون جرايم رايانه هاي تحصيل متقلبانه و غيرمجاز مال، منفعت، خدمات و امتيازات مالي از طريق سامانه هاي رايانه اي جرم است و قانون آن را با عنوان كلاهبرداري رايانه اي جرم انگاري كرده است.»

معاون امور قضايي دادستان كل كشور در امور فضاي مجازي و ديير كارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه در اين رابطه مي گويد: «كساني كه با توسل به هرگونه وسايل متقلبانه بازديد سايت خود را به طور غيرمجاز افزايش مي دهند و از اين طريق منفعت يا امتياز مالي براي خود تحصيل مي كنند، عمل شان مجرمانه بوده و مستوجب برخورد قانوني هستند.»

مسووليت اوليه برخورد با اين كلاهبرداران به عهده پليس فضاي توليد و تبادل اطلاعات (فتا) است.

مخاطرات امنيتي كاربران در مواجهه با سايت هاي كليك دزد

اما مشكل كليك دزدها، تنها به سرقت زمان مردم، فروش رتبه كاذب به سايت هاي اينترنتي و اتلاف اينترنت كشور محدود نمي شود. سايت هاي كليك دزد كه بيشتر به فروشگاه هاي اينترنتي غيرقانوني تعلق دارند. در بسياري از موارد با تبليغات داروهاي خطرناك و بي مجوز، كالاهاي جنسي، موبايل و ساير محصولات الكترونيكي تقلبي، كاربران را به دام خود مي اندازند و محصولاتي را كه ارزشي ندارند به آنها قالب مي كنند. موضوعي كه به تنهايي مسايل و مشكلات متعدد ديگري نيز براي كاربران كم اطلاع و ناآگاه ايجاد مي كند. اما اي كاش اين پايان صدمات كليك دزدها به مردم بود.

خطر هك و آلوده شدن به انواع بدافزارها و باج افزارها نيز از طريق كليك زددها در كمين كاربراني است كه از اين سايت ها بازديد مي كنند و در صورتي كه از نرم افزارهاي امنيتي مناسبي استفاده نكنند ممكن است كامپيوتر كاربر را آلوده كنند.

بسياري از اين سايت هاي كليك دزد با نوشتن پيام هاي دروغين تبريك، كاربر را به عنوان برنده مسابقه جعلي خود معرفي مي كنند و براي فرستادن جايزه فرد از او درخواست چند برابر ارزش واقعي كالاي به اصطلاح جايزه را مي كنند. حال اگر فردي از مبلغ واقعي محصولات بي اطلاع باشد به راحتي در دام كيلك دزدهاي كلاهبردار مي افتد و بقيه ماجرا نيز روشن است.

در اين مواقع اگر كاربر فقط پول از دست دهد، بايد خوشحال باشد كه حداقل هك نشده و اطلاعاتش از سوي سارقان به سرقت نرفته و مشكلات ديگر گريبانگيرش نشده است.

اما كاربران چگونه مي توانند اين سايت هاي كليك دزد را شناخته و در دام شان نيفتند يا در صورتي كه ناخواسته به يكي از اين سايت ها هدايت شدند بايد چه كار كنند؟

راه هاي شناختن سايت هاي كليك دزد و مقابله با ترفندهاي آنها

نكته اي كه در هنگام جست و جوهاي گوگلي خود براي اجتناب از ورود به سايت هاي كليك دزد بايد مد نظر داشته باشيد، آن است كه بيشتر اين سايت ها از نام هاي غيررند، بي معني و عجيب و غريب استفاده مي كنند. براي نمونه نام بيشتر اين سايت ها تركيب هايي بي معني از اعداد و حروف و سوءاستفاده از تشابه اسمي با برخي سايت هاي شناخته شده است.

پس بهتر است سعي كنيد در ميان نتايج پيدا شده در گوگل، از سايت هاي شناخته شده تر و معروف تري كه اسمشان برايتان آشناست استفاده كنيد وق يد سايت هاي بي نام و نشان را بزنيد؛ «حتي اگر در رتبه هاي بالاي جست و جو قرار داشته باشند.»

ضمنا بايد اين موضوع را در نظر داشته باشيد كه موضوع جست و جوي شما بايد با آدرس وب در ارتباط باشد؛ يعني اگر مثلا داريد موضوعي مرتبط با مقاله اي دانشگاهي را جست و جو مي كنيد مشخص است كه سايتي مانند irandoc كه پسوند داك به (مخفف مستندات) را دارد با موضوع مرتبط است، اما سايت www.vgig.ir كه مرتبط با موضوع نيست يك سايت كليك دزد است. (به اين سايت مراجعه نكنيد).

علاوه بر اين موارد، اگر در هنگام سرچ كمي صبور بوده و به شرح هر جست و جو دقت كنيد مشاهده مي كنيد كه كلمات كليدي خاصي در بعضي از آنها مرتب تكرار مي شود. براي مثال، پشت سر هم نوشته شده «مقاله دانشگاهي، مقاله دانشگاهي و...» كه اين نشان مي دهد اين سايت كليك دزد است و بهتر است بازش نكنيد.

در بسياري از موارد با بازكردن سايت هاي كليك دزد چند پنجره باز مي شود كه كاربر مجبور است يكي يكي اين پنجره ها را ببندد. همچنين برخي از اين سايت ها صفحات تبليغاتي خود را طوري طراحي كرده اند كه تبليغي روي صفحه اول به نمايش درآيد و تصوير صفحه اول سايت را محو كند. اگر روي ضربدر كنار اين تبليغ هم كليك كنيد، صفحه ديگري باز مي شود. در اين حالت بهترين كار اين است كه به جاي كليك روي ضربدر صفحه تبليغي، صفحه اصلي مرورگر خود را بسته و خودتان را از شر سايت كليلك دزد راحت كنيد.

جمع بندي

در حال حاضر صدها سايت كليك دزد بدون نگراني از مجازات هاي قانوني در فضاي وب فارسي به فعاليت مشغولند و پليس فتا هم گويا براي برخورد با اين سايت ها منتظر وصول شكايت از مردم است و در مورد سايت ها كليك دزدي كه به وفور در اينترنت حضور دارند اقدام خاصي را انجام نمي دهد.

البته پليس نيز با مشكلات خاص خود مواجه است كما اينكه اخيرا يكي از مقامات پليس فتا در اين خصوص گفته، ما براي هر نوع برخورد با كليك دزدها، نيازمند حكم قضايي هستيم كه صدور اين احكام نيز زمان بر است.

با توجه به وقت گير بودن فرايند شكايت از اين سايت ها به نظر مي رسد بهتر است كه كاربران در هنگام جست و جو از ورود به سايت هاي مشكوك اجتناب كنند. همچنين در صورت مواجهه با سايت هاي كليك دزد فريب تبليغات رنگارنگ اين سايت ها را نخورده و به هيچ عنوان از آنها خريد نكنند.

شايد اگر هر كاربري چنين برخوردي با سايت هاي كليك دزد كند، زمينه اجتماعي براي فعاليت چنين سايت هايي از بين برود و سازندگان اين سايت ها هم قيد كليك دزدي را بزنند. ضمن آنكه به نظر مي رسد مسوولان هم بايد برخورد جدي تر و مسوولانه تري با سايت هاي اين چنيني كنند تا زمينه فعاليت سايت هاي كليك دزد محدودتر شده و در نهايت از بين برود.

بماند كه سايت هاي كليك دزد، كسب و كار فروشگاه هاي اينترنتي را هم به خطر انداخته اند. و در آخر اينكه پرواضح است هزينه اقدامات پيشگيرانه پليس و هزينه هاي طرح شكايت و رسيدگي به شكايت هاي كاربران هم خسارات مالي زيادي به مردم و كشور تحميل كرده و همچنان نيز مي كند.