وب سايت ديجياتو - پيام اديب: ضرب المثلي چيني هست كه مي گويد: «كسي كه سؤال مي پرسد پنج دقيقه در ناداني به سر مي برد، كسي كه سؤال نمي پرسد يك عمر». همه ي ما با بخش پاياني جلسات يا سخنراني ها آشنا هستيم؛ زماني كه گرداننده ي جلسه از حضار مي پرسد آيا سؤالي دارند يا خير. سكوتي كه در چنين مواقعي برقرار مي شود تنها سه دليل مي تواند داشته باشد. يك اينكه گوينده آنقدر توانايي بالايي در خواندن فكر مخاطبان خود داشته كه با توضيح مفصل خود جاي هيچ سؤالي براي آنها باقي نگذاشته است.

دو اينكه جذابيت موضوع آنقدر پايين بوده است كه نتوانسته حتي يك سؤال كوچك در ذهن مخاطبين ايجاد كند. و سه اينكه، مخاطبان از ترس آنكه مبادا احمق جلوه كنند از پرسيدن سؤالات خود اجتناب مي كنند. بسامد مورد سوم با اختلاف فاحشي از دو مورد اول بيشتر است. افراد بيش از آنكه از موقعيتي كه براي باهوش تر جلوه كردن برايشان پيش آمده استقبال كنند، از احمق جلوه كردن پيش رئيس و همكارانشان مي ترسند.

افراد باهوش هيچ پاسخي را بدون سؤال كردن نمي پذيرند. آنها روحيه اي انتقادي دارند، با فكر و تحليل گر هستند. از همه مهم تر اينكه حاضرند خودشان را در معرض ريسك قرار دهند و با پرسيدن سؤال، بحثي را به چالش بكشند، تغيير دهند و به سطح تازه اي وارد كنند. اما گاهي اوقات پيدا كردن سؤال مناسبي كه بتواند در موقعيت هايي به خصوص شما را باهوش تر جلوه دهد دشوار است. پنج سؤال زير سؤالاتي هستند كه مي توانيد در اينگونه مواقع بپرسيد.

1- چرا؟ چرا؟ چرا؟

هميشه بپرسيد چرا. حتي اگر باعث شود ساده لوح به نظر برسيد. كساني كه در مورد چراييِ وقايع سؤال مي كنند هميشه با نگاهي تازه به موقعيت هاي مختلف مي نگرند و وضعيت موجود را به چالش مي كشند. هنري فورد با همين «چرا» انقلابي در صنعت حمل و نقل رقم زد. استيو جابز نيز با همين سؤال دنياي رايانش شخصي را متحول كرد. چند سال پيش، سيمون سينك در كنفرانس TED ارائه اي داشت تحت عنوان «با چرا شروع كنيد». بر اساس نظريه ي او، اكثر كسب و كار ها مي توانند بگويند چه كار مي كنند، اما تعداد محدودي از آنها قادرند بگويند چرا. پرسيدن اين سؤال در ابتداي يك پروژه به شما امكان مي دهد به هدف غايي از انجام آن دست پيدا كنيد تا بتوانيد رابطه ي بهتري ميان چگونگي و چيستي آن برقرار كنيد. نقب زدن به چرايي هر چيزي استراتژي شما را مي آزمايد و به روشن شدن هدف، تصوير بزرگ تر و نقش عناصر در كنار هم كمك مي كند.

2- چرا … نه؟

تينا سيليگ، مدير اجرايي برنامه ي شركت هاي فناوري دانشگاه استنفورد، در كتاب خود از اهميت چارچوب بندي مجدد مشكلات با هدف دستيابي به نوآوري مي نويسد. او به ما يادآور مي شود خارج شدن از محدوده ي تفكر خود و نگاه به يك موقعيت از زاويه اي متفاوت مي تواند ايده هاي تازه اي در ذهن ما به وجود بياورد و خلاقيت ما را بارور كند. به اين ترتيب چرا خدماتي را رايگان ارائه ندهيم؟ چرا با يكي از رقباي خود متحد نشويم؟ دفعه ي بعدي كه در جلسه اي بوديد، خود را در نقش ديگري تصور كنيد و سؤال هايي بپرسيد كه مرز ها را به چالش بكشند و واقعيات تازه اي رقم بزنند.

3- اين پروژه چگونه ممكن است شكست بخورد؟

هدف از پرسيدن اين سؤال، منفي نگري و يا بدبيني نيست؛ بلكه آزمودن ميزان تحمل يك پروژه است، پيش از آنكه هزينه هاي شكست آن بيش از اندازه بالا برود. درست مثل سازمان هاي دفاعي و اطلاعاتي كه براي شناسايي نقاط مشكل ساز پيش از سوء استفاده ي دشمن گروه هايي ملقب به «گروه هاي قرمز» تشكيل مي دهند، شما نيز با هدف كمك به بهبود نتايج خود، بايد به دنبال پيدا كردن نقاط آسيب پذير و سناريو هاي احتمالي شكست خود باشيد.

4- ميزان موفقيت را چگونه اندازه گيري مي كنيد؟

از قديم گفته اند «اگر نتواني چيزي را اندازه گيري كني، نمي تواني مديريتش كني». اين گفته اينجا صدق مي كند. پرسيدن اين سؤال نشان مي دهد شما هدف محور هستيد و به دنبال نشانه هايي مي گرديد تا اطمينان حاصل كنيد به همراه تيم خود در مسير درست قرار داريد. با اين سؤال همچنين مي توانيد نتايجي كه واقعاً براي كسب و كار شما اهميت دارند را پيدا و اولويت دهي كنيد و مطمئن شويد همه ي اعضاي تيم در راستاي همين اهداف حركت مي كنند.

5- چه بهبودي صورت گرفته است؟

فرقي نمي كند چه كاري انجام مي دهيد؛ رويه اي قبل از آن وجود داشته و بعد از آن نيز رويه اي وجود خواهد داشت. پيگيري كنيد ببينيد پروژه هاي مشابه در گذشته چگونه انجام شده اند و عملكرد تلاش هاي هم راستا با آنها را پيش بيني كنيد. موقعيت هاي اصلي را در طرح هاي قابل مقايسه بررسي كنيد. اين نوع پرسش نشان مي دهد شما مي توانيد روند هاي بزرگ و عمده را به اقدامات خاصي مرتبط كنيد و به دنبال الگوهاي موفقيت مي گرديد. اين سؤال همچنين نشان مي دهد به ساختن آينده نيز علاقه ي زيادي داريد، نه اينكه تنها به دنبال واكنش نشان دادن به آن باشيد.