حكم شرعي كشيدن سيگار و قليان

جمعه ۱۸ دی ۹۴ | ۱۳:۲۰ ۳۵۶ بازديد

حكم شرعي كشيدن سيگار و قليان

در اين گزارش حكم شرعي استعمال دخانيات را از منظر قرآن و روايات اسلامي و نيز استفتائات مراجع عظام تقليد بررسي مي‌كنيم.

به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگي باشگاه خبرنگاران جوان؛ بر اساس آخرين آمار رسمي وزارت بهداشت سالانه 65 ميليارد نخ سيگار در ايران دود مي‌شود و بيش از يازده ميليون نفر در كشور به طور مداوم به استعمال دخانياتي مانند سيگار و قليان مشغول‌اند، اگرچه نگاهي به ازدحام جمعيت در قهوه خانه هاي سنتي به تنهايي گوياي همه آمار است.

در خصوص آسيب‌هاي جسمي كه سيگار و قليان به بدن وارد مي‌كنند به كرات در رسانه‌ها صحبت شده و ما در اين گزارش قصد تكرار مكررات را نداريم، بلكه مي‌خواهيم استعمال ذخانيات را از زاويه اي ديگر و از منظر قرآن و احكام شرعي مورد بررسي قرار دهيم.

اگرچه در صدر اسلام و زمان حيات پيامبر اكرم(ص) دخانياتي مانند سيگار و قليان وجود نداشته اما در آياتي از قرآن به طور صريح اشاره شده كه انسان نبايد در راستاي نابودي و به خطر افكندن جان خود گام بردارد. در ادامه به چند آيه و روايت در اين خصوص اشاره مي‌كنيم:

«وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكمْ إِلَى التَّهْلُكة» خود را به دست خويش به هلاكت نيفكنيد. (آيه 195 سوره بقره)
«وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ» كساني كه از رسول الله پيروي مي‌كنند، او پاكيزه‌ها را برايشان حلال و ناپاكيها را بر آنان حرام مي‌سازد. (آيه 157 سوره اعراف)

«وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكمْ» خودكشي نكنيد و خون همديگر را نريزيد. (آيه 29 سوره نساء)
همچنين پيامبر اكرم(ص) مي فرمايند: «لاَ ضَرَرَ وَلاَ ضِرَارَ» يعني ضرر و زيان رساندن به خود و ديگران ممنوع و حرام است. (صحيح الجامع)

مراجع تقليد براي مصرف دخانيات چه حكمي داده‌اند؟

حجت‌الاسلام و المسلمين اديب يزدي، كارشناس امور مذهبي با نگاهي كلي به حكم استعمال سيگار و قليان در اسلام به خبرنگار حوزه قرآن و عترت باشگاه خبرنگاران جوان گفت: برخي از مراجع تقليد مصرف دخانيات را حرام دانسته‌اند و برخي ديگر به علت اينكه سيگار و قليان مسخ‌كننده و سكرآور نيست، آن را مكروه بر شمرده‌اند.

وي تصريح كرد: اگر كسي با كشيدن سيگار و قليان به سمت دود‌هاي ديگر كشيده شود كه آن مواد مخدر، سستي آور و مسخ‌كننده باشند، قطعاً اين عمل حرام است و جايز نيست.

در ادامه استفتائات برخي از مراجع عظام تقليد در خصوص مصرف سيگار و قليان را مي‌خوانيم:

آيت‌الله خامنه‌اي:

حكم با اختلاف مراتب ضررى كه بر استعمال دخانيات مترتب مى‌‏شود، متفاوت مى‌گردد و به طور كلى استعمال دخانيات اگر به مقدارى باشد كه موجب ضرر قابل ملاحظه‏‌اى براى بدن باشد، جايز نيست و اگر شخص مى‏‌داند كه با شروع آن به اين مرحله مى‌‏رسد نيز جايز نيست.

آيت‌الله سيستاني:

پرسش: توصيه هاي پزشكي مي گويد سيگار كشيدن عامل اصلي بيماري هاي قلبي و سرطان است و گاهي هم سبب كوتاهي عمر مي شود پس حكم سيگار كشيدن بالنسبه به اشخاص ذيل چيست؟

۱ـ كسي كه تازه شروع كرده است.

۲ـ به سيگار كشيدن معتاد شده است.

۳ـ در كنار كسي نشسته ايم كه او سيگار مي‌كشد و پزشكان مي‌گويند آن كس كه در كنار شخص سيگاري مي نشيند ضرري قابل توجه، به او مي رسد.

پاسخ: ۱- كشيدن سيگار اگر موجب ضرر و زيان مي شود هر چند در آينده واعم از اينكه آن ضرر معلوم باشد ويا گمان ضرر وجود داشته باشد طوري عقلا بر سلامت شخص بيمناك باشند، حرام است.و اما اگر ايمن از ضرر و زيان شديد باشد هر چند بدين جهت كه كمتر مي‌كشد، مانعي ندارد.

۲ـ اگر ادامه كشيدن سيگار ضرر شديدي مي‌آورد بايد دست بردارد مگر آنكه ترك سيگار موجب ضرر ديگري شود مثل ضرر حاصل از سيگار كشيدن و يا سخت‌تر از آن و يا اينكه ترك سيگار براي او حرجي باشد طوري كه عادتاً تحمٌل ناپذير است.

۳ـ چنين شخصي همانند شخص مبتدي است، و جواب بخش اول شامل حال او هم مي شود.

آيت‌الله مكارم شيرازي:

پرسش: كشيدن سيگار براى افراد مبتدى، و استمرار آن براى افراد معتاد، اعمّ از اين كه ترك آن به آسانى ممكن باشد يا نباشد، چه حكمى دارد؟

پاسخ: كشيدن سيگار و انواع دخانيّات، حرام است و با توجّه به اين كه ترك آن براى همه معتادان ممكن است، حالت اضطرار معمولا در آن تصوّر نمى شود؛ مگر به دستور خاص طبيب آگاه، و فرقى بين افراد مبتدى و معتاد نيست.

آيت‌الله هادوي تهراني:

استعمال دخانيات به دليل مضرّ بودن آن مطلقاً حرام است.

آيت‌الله صافي گلپايگاني:

خوردن چيزى كه براى عقل انسان يا سلامتى او ضرر دارد حرام است، ولى اگر ضرر موقّت يا كم باشد كه عقلاء اعتنا نكنند، حرام نيست.

در پايان بايد گفت كه دين اسلام بر حفظ نفس، دارايي، آبرو و شرف انسان تأكيد بسياري كرده و همه پزشكان و علما ديني به طور متفق اذعان دارند كه دخانيات به همه اينها خدشه وارد مي‌كند و جز از دست دادن سلامتي، جايگاه اجتماعي و مال افراد هيچ ارمغاني براي آنها به دنبال ندارد.

گزارش از محمدرضا فلاحي