وب سايت كارناوال - مينا جعفري: بقيه جا موندن يا ما عقب افتاديم؟! كاش از اين طرف نمي اومديم. بيا از همين راه برگرديم، ولي… اين درخت رو اومدني نديديم! همين طرفه؟! فكر كنم گم شديم…

ممكنه تجربه گم كردن راه در طبيعت داشته باشيد اما اين وضيعت وقتي خطرناك ميشه كه، GPS يا قطب نما همراهتون نباشه. از جاده يا آبادي هم خيلي دور شده باشيد، آب كافي نداشته باشيد و هوا هم در حال تاريك شدن باشه.

البته اصلا نگران نباشيد. روش هاي جهت يابي كه در ادامه آمورش ميدم رو با دقت به خاطر داشته باشيد تا راه خانه رو پيدا كنيد، و در پيري مثل يك قهرمان، اين خاطره هيجان انگيز رو براي نوه هاتون تعريف كنيد.

جهت‌يابي

جهت يابي به معني تشخيص جهت هاي جغرافيايي ست. با دانستن اين كه مقصد شما ، جاده و يا نزديك ترين روستا در كدام سمت قرار داره، كافي ست جهت مورد نظرتون رو نسبت به موقعيتي كه در اون قرار داريد پيدا كنيد.

براي بقا در طبيعت بايد با قوانين و رموز آن آشنا شد و براي نجات پيدا كردن در شرايط سخت از اون ها استفاده كرد.

روش هايي كه در ادامه براتون ميگم، هيچ كدوم به دقت قطب نما يا جي پي اس هاي پيشرفته امروزي نيستند، اما امتحان خودشون رو پس دادن.  

اما قبل از هرچيز، آشنايي با جهت هاي جغرافيايي براي ما مهم است.

اگر رو به شمال ( North ) بايستيم، سمت راست ما مشرق ( شرق، باختر، East ) هست و سمت چپ ما مغرب ( غرب، خاور، West ).

پشت سرهم جنوب ( South ) است. اينها چهار جهت اصلي هستند.

بين هر دو جهت اصلي، يك جهت فرعي هست. مثلا نيمساز جهت هاي اصلي شمال و شرق، شمال شرقي ميشود.


قطب نماي ساده بسازيد

يك سوزن رو با چاقو به روش القايي و يا مالش دادن با پارچه پنبه اي (دقت كنيد در يك جهت انجام شود) داراي بار مغناطيسي كنيد. اون رو درون ظرف آب يا گودال آب راكد قرار بديد.

سوزن در راستاي شمال جنوب شروع به چرخش ميكنه. هرچند روش كاربردي نيست ولي امتحان كردن اون در شرايط عادي ميتونه براتون جالب باشه.


قبله كدام طرف است؟

ما در كشوري اسلامي زندگي مي كنيم. بسياري از سازه هاي ما مثل محراب مساجد يا قبرستان ها و… مي توانند در پيدا كردن جهت ها به ما كمك كنند.

مثلا اگر به امامزاده اي رور افتاده رسيديد، جهت جنوب غربي را بوسيله محراب آن به راحتي پيدا خواهيد كرد.

قبرستان ها هم مي توانند راهنما خوبي باشند. مرده را در قبر روي دست راست به سمت قبله ميخوابانند. پس اگر بالاي سنگ قبر بايستيد، سمت چپ شما قبله يعني حدودا جنوب غربي مي شود.


گاهي به آسمان نگاه كن…
 
جهت يابي به كمك خورشيد

خورشيد از شرق طلوع و در غرب غروب ميكنه، همه ما اين رو شنيديم بدون اينكه بدونيم، اين قانون تنها در استوا بدون نقص اجرا ميشه.

در بقيه مناطق، تنها در اوائل بهار و پائيز به اين صورت است.

در فصول ديگه سال محل طلوع و غروب خورشيد نسبت به شرق و غرب مقداري انحراف پيدا ميكنه.

در تابستان شمالي تر از شرق و غرب ميشه و در زمستان جنوبي تر از شرق و غرب .

در اوايل تابستان و زمستان محل طلوع و غروب خورشيد حداقل ۵/۲۳ درجه با محل دقيق شرق و غرب اختلاف پيدا ميكنه، به دليل اختلاف مداري زمين با همين زاويه، كه اين مقدار رو اصلاً نميشه ناديده گرفت.

به همين خاطر، اين روش نسبتاً غير دقيق است.
 

جهت يابي به كمك سايه

وقتي كه خورشيد در آسمان است ، چوبي رو به طور عمودي در زمين فرو كنيد و انتهاي سايه رو با سنگي علامت بزاريد. پس از ده دقيقه اين كار را تكرار كنيد.

اگر از نقطه اول به دوم خط فرضي بكشيد، اين خط به سمت شرق ميره و جهت مشرق رو بهتون نشون ميده.

بنابراين جهت مخالف به شما غرب، روبرو شمال و پشت سرتون جنوب رو نشون ميده.

---

جهت يابي به كمك ساعت مچي

ساعت مچي رو مقابل صورت بگيريد.

عقربه ساعت شمار رو طوري به سمت خورشيد بگيريد كه در امتداد جهت تابش نور خورشيد باشه. حالا از مركز ساعت به سمت ساعت ۱۲ يك خط فرضي رسم كنيد.

نيم ساز زاويه بين عقربه ساعت شمار و عدد ۱۲ جهت جنوب و سمت مخالف اون جهت شمال رو براي ما نشون ميده.

اگر ساعت شما بر روي ساعتي غير از ساعت واقعي (زماني كه ساعت رسمي كشور را براي استفاده از روشنايي روز يك ساعت جلو مي برند) تنظيم است، بايد نيمساز زاويه بين عقربه ساعت شمار با عدد ۱۳ يا همان ۱ را در نظر بگيريد.

اگر ساعت شما ديجيتال است، كافيست ساعت رو خونده و به صورت عقربه اي روي كاغذ بكشيد و بقيه كارها رو به همون صورت گفته شده انجام بديد.

---

جهت يابي به كمك ماه

روش اول:

دو سر هلال ماه رو با يه خط فرضي به هم وصل كنيد، خط رو ادامه بديد تا به زمين برسه.

حالا، اگر شكل به دست آمده شبيه حرف انگليسي P شد، تو نيمه اول ماه هستيم و طرف برآمده هلال ماه، جهت غرب رو به ما نشون ميده.

ولي، اگر شبيه q شد، تو نيمه دوم ماه هستيم و طرف فرو رفته هلال ماه، جهت غرب رو به ما نشون ميده.


 روش دوم:

اين روش، مناسب شبهاي مهتابي هست.

چوبي رو داخل زمين فرو كنيد و با سنگ، نوك سايه چوب رو علامت بزاريد. ده دقيقه بعد نوك سايه جديد رو علامت بزاريد.

دو نقطه رو به هم وصل كنيد. اين خط، مسير شرق به غرب رو به ما نشون ميده.
 
جهت يابي بوسيله ستارگان

براي پيدا كردن راهتون بوسيله ستاره ها، اول از همه آسمون بايد صاف باشه و از آلودگي هاي نوري دور باشيد، تا ديدي مناسب براي پيدا كردن ستاره قطبي داشته باشيد.

ما در نيمكره شمالي كره زمين هستيم و به همبن خاطر، ستاره قطبي مي تونه راهنماي خوبي براي ما باشه.

دو روش ساده براي پيدا كردن اين ستاره وجود دارد.

راه اول:

صورت فلكي دب اكبر يا خرس بزرگ رو در آسمون پيدا كنيد. اگر فاصله دو ستاره نوك صورت فلكي را ۵برابر كنيد و ادامه بديد، به ستاره قطبي مي رسيد.

ستاره قطبي، اولين ستاره صورت فلكي دب اصغر(خرس كوچك) است.

راه دوم:

صورت فلكي ذات الكرسي ۵ ستاره دارد، كه به شكل M يا W كنار هم قرار گرفتن.

اگر ستاره وسط W (راس زاويه وسطي) رو 5 برابر فاصله اش نسبت به ستاره هاي اطرافش به سمت جلو ادامه بديد، به ستاره قطبي مي رسيد.

صورت فلكي ذات الكرسي و دب اكبر تقريبا رو به روي هم قرار دارند، پس با پيدا كردن يكي از اونها ديگري هم به راحتي پيدا ميشه.

اين دو صورت فلكي هميشه در يك شب صاف قابل ديدن هستن.


جهت يابي به كمك كهكشان راه شيري

اگر آسمون صاف و بدون آلودگي باشه، اين كهكشان راه رو به شما نشون ميده.

كهكشان راه شيري، تقريبا از شمال شرقي شروع ميشه و به سمت جنوب غربي ادامه پيدا ميكنه.

در شمال شرقي، راه شيري باريكتر هستش و هرچقدر به سمت جنوب غربي ميره پهن تر مي شه.

---

گياهان و جانوران، بلد راه هستند…

جهت يابي يه كمك تنه بريده درختان:

به دنبال تنه بريده درختي بگرديد. متاسفانه اين روزها خيلي راحت ميشه اون ها رو پبدا كرد.

اگر با دقت به تنه نگاه كنيد، تعدادي دايره هم مركز مي بينيد. بهشون خطوط سني درخت ميگن چون هر كدوم يك سال عمر درخت رو نشون ميده.

خطوط سني در جهتي كه نور آفتاب بيشتر به آن تابيده، به هم نزديك تر شدند، يعني جهت شمال.

بنابرابن سمتي كه خطوط سني از هم فاصله بيشتري دارند، جهت جنوب را نشان ميده.


خزه و گلسنگ

تنه ي درختان در سمت شمالي سايه و رطوبت بيشتري دارد بنابراين خره و گلسنگ بيشتري رشد ميكنه. بنابراين سمت مخالف اون، جهت جنوب را نشان ميده.

 پوشش گياهي

به تپه ها نگاه كنيد، سمتي كه به طرف جنوب هست، خشك تر و كم گياه تر هم هست.


مورچه ها را دنبال كنيد…

مورچه ها خاك رو از لانه بيرون ميريزن تا ذخيره گاه خودشون رو بزرگ تر كنند و اين خاك رو به سمت شرق مي ريزن تا در روز به صورت سايه بان براشون عمل كنه.


توصيه مهم

دوستان، توجه كنيد كه در نيمكره جنوبي، جهت هاي بدست آمده برعكس مي باشد.

اين روش ها كاملا دقيق نيستند. تنها در شرايط بحراني از آنها استفاده كنيد.

بنابراين هميشه در طبيعت، قطب نما يا جي پي اس همراه داشته باشيد.

اما پيشنهادي براي شما دارم. اينبار كه به طبيعت رفتيد، به اطراف دقت كنيد، نشانه ها را ببينيد، روش هاي گفته شده را امتحان كنيد و در نهايت با چك كردن بوسيله قطب نما مهارت خود را بسنجيد.

سخن آخر

طبيعت، سخاوتمندانه به بخشيدن تمام آنچه براي ادامه حيات ما لازم است ادامه ميدهد و اي كاش ما انسان ها هم خودخواه نباشيم و براي بقاي آن قدمي برداريم.