سلامت

آيا شما هم ازجمله كساني هستيد كه وقتي مي‌شنويد فردي سوءتغذيه شديد دارد به ياد كودكان بسيار نحيف آفريقايي مي‌افتيد؟ خيلي‌ها تصورشان از سوءتغذيه، دريافت نكردن مواد غذايي كافي، گرسنگي و لاغري ناشي از كم‌غذايي است، اما اين برداشت، فقط يك روي سوءتغذيه را به‌تصوير مي‌كشد.
 
خوب است بدانيد بدن انسان به دو منظور اصلي، نياز به مواد غذايي دارد. يكي براي تأمين انرژي به منظور انجام فعاليت‏هاي روزمره و دوم به منظور تأمين مواد اوليه براي رشد و نمو و ترميم بافت‏هاي فرسوده. هنگامي كه فردي نسبت لازم در دريافت گروه‏هاي غذايي را رعايت نكند، دچار تامين نشدن نيازهاي تغذيه‏اي و سوءتغذيه مي‏شود.

به همين منظور و به دنبال برآورد نيازهاي تغذيه‏اي انسان، الگويي با عنوان هرم تغذيه‌اي طراحي شده كه با تقسيم‌بندي مواد غذايي به گروه‏هاي اصلي پنجگانه ميزان نياز افراد با توجه به جنسيت و ابعاد بدن را به هر يك از اين گروه‏ها مشخص كرده است.
 
دكتر محمد هاشمي، دبير انجمن علمي پيشگيري و درمان چاقي ايران با اشاره به اين كه سوءتغذيه از مشكلات قديمي جوامع گوناگون بشري بخصوص جوامع فقير بوده و بيشتر در طول تاريخ در همراهي با كمبود وزن تظاهر پيدا كرده است، مي‌گويد: پس از جنگ جهاني دوم و به‌خصوص در دهه‏هاي اخير و به دنبال توسعه زندگي ماشيني در كنار دسترسي به خوراكي‏هاي پركالري، چهره ديگري از سوءتغذيه با نام سوءتغذيه پنهان نمايان شد.

در اين نوع سوءتغذيه، فرد به‌واسطه دريافت مواد پركالري، مشكلي در ميزان انرژي مورد نياز براي فعاليت روزمره خود ندارد و به واسطه كالري بالاي مواد غذايي، نه‌تنها دچار كمبود وزن نيست بلكه اضافه وزن نيز دارد، اما درخصوص تأمين مواد اوليه مورد نياز واكنش‏هاي حياتي، دچار نقصان است.
 
اين متخصص مي‌افزايد: شيوع اين شكل از سوءتغذيه به سرعت در حال گسترش است و چنين اتفاقي در كنار شيوع رو به افزايش اضافه وزن و چاقي به عنوان يكي از مهم‌ترين معضلات بهداشتي در همه جوامع رخ‌نمايي مي‏كند.
 
افراد چاقي كه سوءتغذيه دارند
 
جالب است بدانيد سوءتغذيه پنهان در كشورهاي در حال توسعه بسيار شايع است كه مبتلايان به اين نوع اختلال تغذيه‌اي نه‌تنها كمتر غذا نمي‌خورند بلكه در هر وعده، حجم بالايي از غذا مصرف مي‌كنند كه به دليل الگوي بد تغذيه‌اي، نيازهاي لازم و ضروري بدن را تامين نمي‌كند.
 
به بيان ديگر، با آن كه ما بايد در وعده‌هاي غذايي از همه گروه‌هاي مواد خوراكي استفاده كنيم تا مواد مغذي، پروتئين‌ها و انواع ويتامين‌هاي مورد نياز بدن تأمين شود ولي در بيشتر موارد، در رژيم‌هاي غذايي‌مان از مواد غذايي بخصوصي به مقدار زياد استفاده مي‌كنيم كه همين باعث اضافه‌وزن و كاهش برخي مواد مغذي ضروري در بدن مي‌شود.
 
به گفته دكتر هاشمي، عوارض تغذيه با مواد پركالري نظير فست‌فود‏ها، سرخ‌كردني‏ها، ميان وعده‏ها و دسرهاي چرب و شيرين در كنار كاهش فعاليت بدني به سوءتغذيه پنهان و در نتيجه اضافه وزن و چاقي منجر شده و پيامدهايي نظير ديابت، چربي بالاي خون، پرفشاري خون، بيماري‏هاي قلبي عروقي و انواع بيماري‏هاي غيرواگير را براي مبتلايان خود به همراه مي‏آورد.
 
كودكان چاق و سوءتغذيه
 
در حال حاضر مشكل چاقي و اضافه‌وزن بين گروه كودكان و نوجوانان نيز در حال ازدياد است كه به‌شدت سلامت نسل آينده را تهديد مي‏كند.
 
دبير انجمن علمي پيشگيري و درمان چاقي ايران در اين باره مي‌گويد: شيوع چاقي و اضافه وزن در كودكي به اين مفهوم است كه كودكان چاق امروز در سنين جوان‏تري نسبت به نسل پيشين خود گرفتار عوارض اضافه وزن و چاقي مي‏شوند. بر اين اساس، آنها نمي‏توانند مهره‏هاي كارآمدي براي جامعه خود باشند و در نهايت سبب كاهش بهره‏وري و افت شاخص‏هاي توسعه جوامع خود خواهند شد.
 
مفهوم سيري چيست؟
 
دكتر هاشمي با اشاره به تلقي نادرست عمومي كه از واژه «سيري» در ميان مردم ما جاافتاده است، اظهار مي‌كند: سيري به مفهوم دريافت كافي غذا، زماني حاصل مي‏شود كه ما علاوه بر انرژي، انواع مواد اصلي مورد نياز فعاليت‏ها و واكنش‏هاي حياتي سلول‏هاي بدن را نيز دريافت كنيم. به‌عبارت ديگر «سيري شكم» الزاما با «سيري سلولي» يكسان نيست زيرا ممكن است فردي به لحاظ حجم و كالري غذاي مصرفي سيري شكم و دستگاه گوارش را تجربه كند در حالي كه به علت فقدان مواد لازم هنوز به مرز سيري سلولي نرسيده باشد.
 
وي تاكيد مي‌كند: راه‌حل خروج از اين مشكل، رعايت يك الگوي تغذيه‏اي صحيح مبتني بر هرم غذايي و حتي‌الامكان، پرهيز از غذاهاي پرانرژي و فرآوري شده است. با رعايت چنين شيوه‏اي فرد علاوه بر پيشگيري و مقابله با عوارض ناشي از سوءتغذيه، اضافه وزن و چاقي، نيازي به مكمل‏هاي تغذيه‏اي و ويتامين‏ها نيز نخواهد داشت.
 
جذب ويتامين و املاح، چگونه؟
 
گرچه مصرف قرص‌ ويتامين‌ و املاح براي برخي افراد مانند سالمندان، برخي از كودكان، مبتلايان به بيماري‌هاي مزمن و كساني كه تحت رژيم‌هاي غذايي خاص قرار دارند يا مبتلا به بيماري‌هاي گوارشي هستند توصيه مي‌شود، اما بيشتر پزشكان معتقدند خوردن مكمل‌هاي ويتامين‌ و املاح در برخي مواقع خاص مي‌تواند باعث جذب بيشتر آنها شود، اما مصرف آنها با بعضي از خوراكي‌ها مي‌تواند از اثربخشي آنها بكاهد.
 
دبير انجمن پيشگيري از چاقي نيز دراين باره تاكيد مي‌كند: اساسا مكمل‏هاي غذايي و ويتامين‏ها فقط در گروه‏هاي خاصي از بيماران كه توانايي جذب مواد لازم را از طريق غذا ندارند يا به واسطه شرايطي مانند نوزادي يا سالخوردگي نيازمند دريافت مقادير بيشتري از برخي ويتامين‏ها هستند كاربرد دارد و عمده موارد مصرف اين گونه مواد در بين جامعه امروز ما فاقد پشتوانه علمي است. 

منبع: جام جم