.

ماهنامه سپيده دانايي - عطيه رضايي*: اگر به شما بگويند قرار است تلفن همراه تان به مدت يك هفته در يك محفظه امن نگهداري شود و شما حق نگاه كردن و لمس كردن آن را نداريد، چه عكس العملي نشان مي دهيد؟ دانه هاي عرق روي پيشاني تان مي نشيند؟ لب هايتان مي لرزد؟ يا اين كه نمي دانيد چه عكس العملي انجام دهيد؟

اگر جواب شما مثبت است احتمالا نوموفوبيا داريد. ترس جدا شدن از تلفن همراه بيماري است كه در علم روانشناسي نوموفوبيا ناميده مي شود و به معني ترس از بدون موبايل بودن است.

«يك دقيقه هم آرام و قرار نداشتم. مدام دلم مي خواست با همه گلاويز بشم. ذهنم يك لحظه هم آرامش نداشت. رغبت نداشتم كاري انجام بدهم. براي بار هزارم داخل كيفم را نگاه كردم. نه اونجا هم نبود. دوست داشتم زودتر از محل كارم مرخصي ساعتي بيرم و برگردم خونه. آخه گوشيم تو خونه جا مونده بود. چطور مي تونستم تا ساعت چهار بعد از ظهر صبر كنم كه به خونه برگردم؟! پيامك ها، تماس هايي كه رد شده بود، از همه مهمتر پيام هاي تلگرام و گروه هايي كه در آن عضو بودم... همه همكاران و دوستانم فكر مي كردند كه من مريض شدم، چون هر وقت من را مي ديدند چه تو مهموني، محل كار يا حتي وقت خريد كردن، موبايلم جزء جدانشدني من بود.

هر كس مي رسيد توصيه اي بهم مي كرد و سعي مي كرد از بدي هاي وابستگي به تلفن همراه بهم بگه. خودم هم از اين وضعيت خسته شده بودم و بيشتر از اين، احساس مي كردم از نظر جسمي هم دچار مشكل شدم. خوابم به هم خورده بود، سردرد داشتم، هميشه احساس خستگي و بي حوصلگي داشتم و از همه بدتر اينكه وقتي موبايلم در كنارم نبود، احساس خلأ مي كردم.


تا اينكه تصميم گرفتم گشتي تو اينترنت بزنم تا راهي پيدا كنم كه از شر اين بلا خلاص بشم و معلوم شد كه نشانه هاي من از اعتياد به موبايل گذشته و من دچار نوعي اختلال به نام نوموفوبيا هستم كه به تازگي شناخته شده است.»

حالا اين نوموفوبيا چي هست؟

ترس و استرس افراطي و غيرمنطقي كه به هنگام نبود تلفن همراه در فرد ايجاد مي شود «نوموفوبيا» نام دارد. اگرچه اين نوع بيماري كاملا جديد است اما بسيار شايع بوده و ميليون ها نفر را در سراسر دنيا تحت تاثير قرار داده است.

در تحقيقاتي كه انجام شده است نشان مي دهد زنان بيشتر از مردان درگير اين بيماري مي شوند و در مقايسه با 61 درصد مرداني كه مي ترسند از گوشي خود جدا شوند، 70 درصد زنان هستند كه اين ترس را در خود دارند. البته بيشتر مردان هستند كه تمايل دارند دو گوشي همراه خود داشته باشند كه اگر يكي از آنها را از دست دادند، دچار استرس زيادي نشوند.

بيشترين افرادي كه هنگام جدا شدن از تلفن همراه عرق سردي روي پيشاني شان مي نشيند و كنترل خود را بر روي شرايط از دست مي دهند و اضطراب زيادي را تجربه مي كنند، نسل جوان هستند و علائم اين بيماري در سنين 18 تا 32 بيشتر و با شدت و مدت زيادتري ديده مي شود.

آيا من هم نوموفوبيا گرفتم؟

فرض كنيد يك روز كه از منزل بيرون مي رويد، در نيمه راه به ياد بياوريد كه تلفن همراه تان را جا گذاشتيد. چه احساسي به شما دست مي دهد و چه هيجاني را تجربه مي كنيد. اين يك آزمايش ساده است تا ببينيد آيا شما نيز نشانه هاي اين بيماري را داريد يا نه؟

اين بيماري يا بهتر است بگوييم اختلال، داراي نشانه هايي است كه اگر فردي آنها را در خود مي بيند، بهتر است نسبت به وضعيت خود آگاهي بيشتري پيدا كند و درصدد برطرف كردن اين علائم باشد.


نشانه هاي جسمي

علائم جسمي از مهم ترين و آشكارترين نشانه هاي اين بيماري هستند كه از جمله مي توان به استرس و آستانه تحمل پايين، تعريق زياد و ... در موقع عدم توانايي در استفاده از تلفن همره به هر دليلي اشاره كرد. در اين مواقع كه فرد از موبايل خود جدا مي شود احتمالا به تپش قلب، درد قفسه سينه و تندي تنفس دچار مي شود.

نشانه هاي روانشناختي

نشانه هاي روانشناختي شامل عوامل پيچيده اي از جمله نوع تفكر فرد و تجربه هيجان هايي مي شود كه به آن دچار مي شود. ديدگاه هاي منفي نسبت به خود، عزت نفس پايين، برونگرايي يا درونگرايي شديد، تكانشگري و هيجان خواهي منفي از عواقب بد وابستگي به تلفن همره هستند.
در اين گونه نشانه ها، فرد تمام هويت خود را در داشتن و همراه بودن تلفن همراه خود مي بيند و بدون اين وسيله قادر به انجام هيچ فعاليت اجتماعي نيست و دليل آن هم اين است كه اين روزها تلفن همراه تنها كاربرد تماس برقرار كردن ندارد و شامل فعاليت هايي از جمله عكس گرفتن، ذخيره اطلاعات، ارتباط در شبكه هاي اجتماعي و ... مي شود.

مي بينيد بيش از نيمي از كاربران تلفن همراه، در صورت تمام شدن شارژ باتري يا به همراه نداشتن تلفن خود دچار اضطراب مي شوند يا هنگامي كه موبايل شان را در منزل جا مي گذارند، احساس ترس و استرس به آنها دست مي دهد و در موارد شديدتر ترس از دست دادن تلفن همراه هميشه ذهن فرد را به خود مشغول مي كند.

نشانه هاي رفتاري

افرادي كه دچار وابستگي به تلفن همراه خود هستند، براي پيشگيري از اضطراب، تلفن خود را هميشه فعال نگه مي دارند، هميشه با خود شارژر به همراه دارند، شماره تلفن هاي متعدد دارند و هميشه به دليل ترس از گم شدن تلفن، يك تلفن اضافه به همراه دارند.


اين نوموفوبيا درمان هم دارد؟

راه هاي درمان متعددي براي درمان اين وابستگي و كاهش پيامدهاي منفي آن وجود دارد اما در همه اين راه هاي درمان سعي مي شود كه به بيماري كه اين علائم را دارد، آموزش هاي مبتني بر كاهش استرس و راهكارهاي جايگزين كردن موبايل آموزش داده شود.

بهترين راه حلي كه مي توان براي درمان نوموفوبيا مطرح كرد اين است كه شخص نياز خود به تلفن همراه را كم كند و كم كم سعي كند اين وسيله را غير از مواقع لزوم از خود دور نگه دارد. البته در زندگي امروز اين امر بسيار سخت و تقريبا غيرممكن است اما بايد سعي شود تا وابستگي هاي رواني به اين دستگاه را از بين برد. برخي از رايج ترين راهكارها شامل موارد زير مي شود.

موبايل يك وسيله است و نه چيز ديگر

مثلا به بيماران آموزش داده مي شود اخبار روزمره را از روي تلفن همراه خود پيگيري نكنند و تنها براي برقراري تماس از آن استفاده كنند.

آموزش راه حل جايگزين

به بيشتر مبتلايان توصيه مي شود هميشه همراه خود يك كارت تلفن يا ليستي از تلفن هاي ضروري داشته باشند تا هر وقت كه نتوانستند از موبايل شان تماس بگيرند، از آنها استفاده كنند.

در نظر گرفتن ساعت مشخص براي فرد

بايد سعي كرد تا استفاده از اين وسيله را محدود كرد و فرد تنها وقتي از آن استفاده كند كه نياز به زنگ زدن داشته باشد. مي تواند بازي هاي گوشي را پاك كند يا از برنامه هاي اينترنتي آن كمتر استفاده كند. لزومي ندارد كه شب ها اخبار را از اينترنت بگيرد يا اينكه به جاي عضويت در چندين شبكه اجتماعي، در يك شبكه فعاليت داشته باشد.

*دانشجوي كارشناسي ارشد روانشناسي باليني