تعزيه‌خواني به‌قدمت قاجار در حسينيه روستاي توت اردكان

خبرگزاري مهر ـ گروه‌ استان‌ها: روستاي توت كه در ۶۰ كيلومتري شرق شهرستان اردكان قرار دارد از مهم‌ترين مناطق برپايي آيين سنتي تعزيه است كه هر سال در هفته آخر ماه صفر، عزاداران و عاشقان زيادي را به سمت خود مي‌‌كشاند و بيش از ۲۰ گروه تعزيه‌‌خوان در اين روستا در طول يك هفته فعاليت مي‌كنند.

اجراي هنر تعزيه يكي از سنت‌‌هاي عزاداري در ترسيم و بازسازي و بيان ابعاد نهضت خونين عاشورا است كه در روستاي توت سابقه‌اي به قدمت دوره حكومت قاجاريه دارد كه طي ساليان متمادي جايگاه خود را در فرهنگ اين مردم حفظ كرده است.

هر سال با فرا رسيدن ماه محرم و صفر مردم متدين روستاي توت ميزبان عزاداري سيد و سرور شهيدان هستند و در هفته آخر ماه صفر به رسم ديرينه و سنت پيشينيان خود، ميزبان گروه‌هاي هنري تعزيه و شبيه‌خواني هستند كه بازسازي وقايع صحراي نينوا و مظلوميت امام حسين (ع) و اصحاب ايشان را به نمايش مي‌‌گذارند.

آيين‌هاي اين روستا تنها در اجراي هنر تعزيه خلاصه نمي‌شود بلكه به غير از تعزيه‌خواني، عزاداري شهداي كربلا در قالب دسته‌هاي سينه‌زني و زنجيرزني، آيين نخل‌گرداني و تهيه و توزيع غذاي نذري است كه قدمتي چند صد ساله دارد.

جمعيت روستاي ۲۰ نفره در روزهاي آخر صفر از ۱۲۰ هزار نفر مي‌گذرد

با وجود اينكه در ايام عادي سال، جمعيت اين روستا كمتر از ۲۰ نفر است اما در اين ايام به ويژه هفته آخر از ماه صفر، عزاداران حضرت اباعبدالله (ع) از اقصي نقاط استان و حتي استان‌هاي همجوار از جمله اصفهان، فارس و كرمان نيز خود را به اين روستا مي‌رسانند تا در عزاداري خاص اين روستا شركت كنند به‌ طوري كه در اين روزها جمعيت اين روستا از مرز ۱۲۰ هزار نفر هم عبور مي‌كند.

در اين مراسم كه تعزيه‌‌خوانان برتر كشور به اجراي هنر تعزيه مي‌پردازند، مردم نيز در كنار اين گروه‌ها با اهداي نذورات خود به اطعام عزاداران پرداخته و به اين شكل نذر خود را ادا مي‌كنند.

محقق و پژوهشگر ديني در گفت‌گو با خبرنگار مهر پيرامون اجراي هنر تعزيه در روستاي توت و آيين‌هاي مذهبي اين روستا اظهار داشت: قدمت عزاداري و اجراي تعزيه در اين روستا حتي به پيش از دوره قاجاريه مي‌رسد اما از دوره قاجاريه ثبت شده كه اسناد آن نيز موجود است.

حتي در زمان كشف حجاب نيز اين روستا به محلي امن براي مردم تبديل شده بود و بدون هيچ نوع مزاحمتي آيين‌هاي مذهبي به ويژه هنر تعزيه را به اجرا مي‌گذاشتند

نادر پيري اردكاني ادامه داد: در برهه‌اي از زمان اجراي اين هنر ديني مذهبي در روستاي توت قوت بيشتري به خود گرفته و پررنگتر شده است و پيش از انقلاب كه رضاخان با برگزاري مراسم مذهبي، عزاداري، سخنراني و تعزيه‌خواني به شدت مخالف بود و مجالس عزاداري امام حسين (ع) را به هر شكلي تعطيل مي‌كرد، مردم متدين به اين روستا روي آورده و در واقع در خلوت اين روستا اجراي آيين‌هاي مذهبي را شدت بيشتري بخشيدند.

پيري افزود: حتي در زمان كشف حجاب نيز اين روستا به محلي امن براي مردم تبديل شده بود و بدون هيچ نوع مزاحمتي آيين‌هاي مذهبي به ويژه هنر تعزيه را به اجرا مي‌گذاشتند.

وي با اشاره به قدمت بيش از ۱۵۰ ساله حسينيه تاريخي روستاي توت عنوان كرد: اجراي تعزيه در روستاي توت از اصيل‌ترين تعزيه‌هايي است كه در كشور شاهد برگزاري آن هستيم و با وجود اينكه برگزاري آن منحصر به چند روز است، شور و هيجان مردم براي برگزاري اين مراسم هر سال بيش از سال‌هاي قبل مي‌شود.

ثبت آيين و نسخه‌هاي تعزيه توت در ميراث معنوي كشور

پيري در ادامه از ثبت آيين تعزيه توت در ميراث معنوي كشور خبر داد و گفت: اين آيين چند سال گذشته با تلاش و پيگيري‌هاي مستمر در ميراث معنوي كشور به ثبت رسيده و با توجه به عقيده‌اي كه مردم به اين آيين دارند، با پاي پياده به حسينيه روستاي توت مي‌آيند.

وي همچنين عنوان كرد: نسخه‌هاي تعزيه توت و حتي لباس‌‌هاي تعزيه در اين روستا قدمتي طولاني دارند كه مربوط به دوران قاجاريه و صفويه اعلام شده‌اند و نسل به نسل به تعزيه‌خوانان اين روستا به ارث مي‌رسد.

نسخه‌هاي تعزيه توت و حتي لباس‌‌هاي تعزيه در اين روستا قدمتي طولاني دارند كه مربوط به دوران قاجاريه و صفويه اعلام شده‌اند و نسل به نسل به تعزيه‌خوانان اين روستا به ارث مي‌رسد

پيري عنوان كرد: نسخه از مهم‌ترين ابزار تعزيه است كه در اصل، متن تعزيه محسوب مي‌شود و بيشتر به زبان شعر است كه در سئوال و جواب بين موافق‌خوان و مخالف‌خوان تبادل مي‌شود.

وي تصريح كرد: تعزيه‌خوانان براي ايفاي نقش سپاه دشمن از لباس‌‌هاي قرمز رنگ و در نقش سپاه امام حسين (ع) از رنگ‌هاي سبز و سفيد بهره مي‌‌برند.

مردماني از همه نقاط كشور مهمان روستاي توت مي‌شوند

پيري با بيان اينكه آلات و اسباب رايج تعزيه پرچم سپاه امام حسين (ع) و علم نماد سقاي كربلا است، عنوان كرد: اسب سفيد نماد ذوالجناح و چهل‌چراغ، نخل، خيمه، طبق و نعش از ديگر ملزومات و اسباب اجراي تعزيه است.

اين محقق و پژوهشگر كه كتاب‌هاي متعددي در مورد تعزيه‌گرداني و آيين‌هاي سنتي در اين شهرستان دارد، ادامه داد: با توجه به استقبالي كه مردم از اين آيين داشتند، سال گذشته كتابي با عنوان «ميدون توت» در بين عزاداران توزيع شد كه استقبال خوبي از اين كتاب شد و قرار است در سال آينده با توجه به نسخه موجود و برگزاري آيين امسال، در نسخه‌اي كامل‌تر چاپ و توزيع شود.

برگزاري آيين تعزيه در روستاي توت شور و حال ديگري دارد و حال و هوايي وصف ناپذير در ميان مردم ايجاد مي‌كند كه همين امر موجب شده تا هر سال عده زيادي از تماشاچيان را مردماني از استان‌هاي فارس، كرمان و اصفهان تشكيل دهند و حتي در سال‌هايي از استان‌هاي تهران و سيستان و بلوچستان نيز براي شركت در آيين ويژه تعزيه به روستاي توت مي‌آيند.

حضور گردشگران خارجي در روستاي توت

گردشگران خارجي آلماني و ايتاليايي نيز به اين مراسم علاقه نشان داده‌اند و در سال‌هاي گذشته در طول محرم و صفر و در برخي شب‌هاي برگزاري تعزيه حضور داشتند.

حضور گسترده مردم در اين روستا و عشق و علاقه براي شركت در آيين هفته آخر صفر موجب شده تا هر سال بر آمار نذورات در اين روستا افزوده شود به طوري كه در مسير ۶۰ كيلومتري اردكات تا روستاي توت، ايستگاه‌هاي توزيع نذورات از جمله شير داغ و غذاي گرم برپا شده و پذيراي عزاداران حسيني مستقر شده است.

در اين روستا كه در ايام خاص و تنها در دهه نخست محرم و هفته پاياني ماه صفر جمعيتي بيش از ۱۲۰ هزار نفر را در خود مي‌بيند با همت خيران و اهالي روستا بيش از هزار اتاق و سوئيت براي پذيرايي از خيل عظيم عزاداران احداث شده كه در اختيار ميهمانان در اين روستا قرار مي‌گيرد و كماكان براي احداث اين اتاق‌ها درخواست داده شده است.

تعزيه‌خواني توت متولي خاصي ندارد

تعزيه‌خواني در كشور از گذشته‌‌هاي دور تا به امروز به صورت خودجوش در ميان مردم اجرا شده و متولي و مسئول دولتي يا فرهنگي خاصي نداشته و ندارد و مردم با عشق به اباعبدالله الحسين (ع) هر سال در ايام محرم و صفر در تعزيه شركت مي‌كنند.

در روستاي توت اين روزها به شكلي ويژه عشق به امام حسين (ع) موج مي‌زند، روستايي كه از ۱۰۰ سال پيش تاكنون، تعزيه هر سال در آن برگزار شده بدون اينكه حتي يك سال در برگزاري اين مراسم باشكوه وقفه ايجاد شود.