«نه گفتن» هنري كه بايد آموخت

پاسخ منفي به يك خواسته غير منطقي  كه قادر به انجام آن نيستيم، به معناي خودخواهي ما نيست.

گوشي تلفن شما به صدا در مي‌­آيد. دوستي سلام مي‌­كند و پس از خوش و بشي مختصر از شما درخواستي دارد، درخواستي كه با شرايط زماني، كاري، خانوادگي يا اقتصادي شما به هيچ وجه هم‌خواني ندارد. در معذوريت قرار مي‌گيريد و تحت رو­در­بايستي‌هاي رايج فرهنگ­مان نمي‌­توانيد تقاضاي او را رد كنيد. به او قولي مي‌دهيد كه يا توانايي انجام آن را نداريد يا در صورت انجام آن دچار مشكلات متعددي خواهيد شد.‌چند ساعت بعد مجدداً دوست­تان زنگ مي‌زند و پيگير تقاضايش است. حالا ديگر وي به شكلي از شما طلبكار است؛ چون شما به وي قول داده‌ايد! اين شروع يك تنش در زندگي شما است. شما يا قولي را كه داده‌ايد انجام نمي‌دهيد كه موجب برهم خوردن رابطه شما با دوست­تان و ايجاد تنش در روابط انساني شما مي‌شود يا آن را انجام مي‌دهيد كه باعث تشنج و درگيري در زندگي شخصي يا خانوادگي يا ايجاد مشكلات شغلي، اجتماعي يا اقتصادي براي شما مي‌شود.

پروفسور گرجي-استاد دانشگاه مونستر آلمان و مركز تحقيقات علوم اعصاب نوشت: همه ما از اين تجارب در زندگي مان بسيار‌داشته‌ايم. ولي آيا تا به حال به كلمه طلايي كه از ورود شما به اين جنگ رواني مي‌تواند جلوگيري كند، فكر كرده‌ايد: نه!

به طور حتم خيلي آسان تر است كه به هر خواسته اي جواب مثبت دهيم؛ اما به چه قيمتي؟ در بسياري از موارد گفتن يك نه در ابتداي كار تضمين سلامت رواني شماست و از غوطه ور شدن در ورطه تنش‌ها جلوگيري مي‌­كند. بايستي ياد بگيريم كه پاسخ منفي به يك خواسته غير منطقي يا تقاضايي كه قادر به انجام آن نيستيم، به معناي خودخواهي يا بي معرفتي ما نيست.

اينكه شما تنها در شرايط مناسب حاضر به كمك به ديگران هستيد به اين معنا نخواهد بود كه بايستي به هر خواسته‌اي آري بگوييد. بسياري از ما در صورتي كه پاسخ منفي به درخواست دوست يا يكي از اقواممان بدهيم، به نحوي دچار عذاب وجدان يا شرمساري مي‌شويم. تمرين كردن براي پاسخ منفي در مقابل خواسته‌هاي غير‌منطقي مي‌تواند به شما اين اعتماد به نفس را بدهد تا بدون آن كه احساس بدي در شما ايجاد شود از شر تنش‌هاي ناخواسته و بي‌مورد در زندگي تان رهايي يابيد. گاهي به كار بردن جملاتي نظير «شرمنده ام، قادر به انجام اين كار نيستم» پرونده درخواست نا­به­ جاي اطرافيان را به طور كامل مي‌بندد. سعي نكنيد تا با بهانه تراشي‌هاي غير واقعي براي مدت كوتاهي از اين درخواست­ها رهايي يابيد، چرا كه در خواست كننده راهي براي تحميل خواسته اش به شما پيدا خواهد كرد.

اگر كسي از شما تقاضاي قرض گرفتن پول يا انجام كار غير متعارف يا غيرقانوني كرد، سعي نكنيد با جملاتي نظير «الان پول ندارم … شايد تا چند هفته ديگر» يا «فعلاً در مسافرت هستم، بگذار برگردم» به طور موقت از وي فرار كنيد. او دوباره شما را پيدا مي‌كند و مجدداً شما را تحت فشار و تنش قرار مي‌دهد. «نه» اي را كه بعد از چند روز يا چند هفته تنش مجبور به گفتن آن هستيد، همان اول بگوييد و روح و جان خود را خلاص كنيد.

در گفتن كلمه «نه» بايستي صريح و صادق بود و آن را با رعايت ادب به ديگران اظهار داشت.

اين مشكل در بسياري از موارد به تربيت دوران كودكي بر مي‌گردد. بسياري از ما در دوران كودكي هنگامي‌كه به درخواست نامعقول يكي از بزرگترها پاسخ «نه» مي‌داديم، از طرف والدين و اقوام متهم به بي ادبي و گستاخي مي‌شديم و گاهي با تنبيه‌هايي نيز روبرو مي‌شديم. اين همان جايي است كه كلمه «نه» با احساس ترس، گناه و بي كفايتي در وجود ما گره خورده است. اين احساس ناخوشايند گاهي چنان وجود ما را در بزرگسالي به تصرف خود در مي‌آورد كه فارغ از وظايف اصلي زندگي و خدماتي كه بايستي به خود يا خانواده بدهيم، تبديل به پادويي براي ديگران مي‌شويم. رد درخواست‌هايي كه توانايي انجام آن را نداريم يا مايل به انجام آن نيستيم، در را به روي فرصت‌هاي جديد در زندگي ما باز مي‌كند، زمان كافي براي لذت بردن از زندگي شخصي را فراهم مي­كند و توانايي ما را در تمركز بر وظايف اصلي زندگي افزايش مي‌دهد.

تحقيقات باليني نشان داده اند كه دلايل اصلي ناتواني در «نه گفتن» به عواملي همچون احساس نياز در ياري رساني به ديگران، ترس از بي‌احترامي، سازگاري، ترس از درگيري، ترس از خراب شدن پل‌هاي پشت سر، نگران از دست رفتن فرصت و … مرتبط است.

براي تمرين «نه گفتن»، مي‌توانيد فهرستي از كارهاي مهمي‌كه بايد به آن بپردازيد و جزو اولويت‌هاي زندگي تان است، تهيه كنيد. اول تمام توانايي تان را بر روي اين كارها متمركز كنيد و اگر در پايان فرصتي داشتيد، مي­توانيد صرف كمك به ديگران نماييد. كاغذي برداريد و از تمام موقعيت‌هايي كه به خاطر يك «بله» گفتن بي مورد به تنش و اضطراب مبتلا شديد، فهرستي تهيه كنيد. سپس سعي كنيد خود را در موقعيت قبلي قرار دهيد و پاسخ منفي متناسب با آن را بيابيد. فراموش نكنيد پاسخ تان بايستي صريح و قاطع باشد. اين به شما كمك مي‌كند تا در شرايط مشابه در آينده هميشه پاسخي مناسب در چنته داشته باشيد. سعي كنيد به ضربه‌اي كه تنش و اضطراب يك پاسخ مثبت به يك خواسته غيرمنطقي بر روح و روان و بدن شما و همچنين به خانواده و اطرافيان شما وارد مي‌كند بينديشيد. اين براي از بين بردن احساس گناه يا شرم بعد از «نه گفتن» بسيار كمك كننده خواهد بود.

سعي كنيد در تربيت كودكان به نكته‌هاي ذكر شده توجه كنيد. به آنها ياد دهيد كه در چه مواردي بايستي با شجاعت و بدون ترس از تنبيه يا تحقير حتي به نزديك ترين افراد «نه» بگويند. منطقي بودن دليل رد درخواست ديگران مي‌تواند شرطي قابل قبول براي رفتار وي باشد. تحقيقات نشان داده است كه قدرت «نه گفتن» از كودكان در مقابل بسياري از صدمات از جمله سوءاستفاده جنسي محافظت مي كند.

در گفتن كلمه «نه» بايستي صريح و صادق بود و آن را با رعايت ادب به ديگران اظهار داشت. در اين صورت احتمال اينكه در خواست كننده از پاسخ شما رنجيده شود به حداقل خواهد رسيد. براي شما كه ياد نگرفته ايد «نه» بگوييد، در ابتدا گفتن آن خيلي سخت خواهد بود. ولي نگران نباشيد، تمرين كنيد. با اولين «نه گفتن» چنان احساس قدرتي وجود شما را فرا مي‌گيرد كه لذت آن به شما توانايي رد درخواست‌هاي غير منطقي يا ناممكن بعدي را خواهد داد. مطمئن باشيد آدم‌هايي كه قدرت گفتن اين كلمه طلايي را دارند، زندگي آرام تر و بي دردسرتري را تجربه مي‌كنند و كمتر در دام تنش و اضطراب گرفتار مي‌شوند.

منبع:سلامت نيوز