طب سنتي خواص ريحان در طب سنتي

خواص ريحان در طب سنتي

مجموعه: داروهاي گياهي و طب سنتي

ريحان داراي خواص آرام بخشي است

ريحان يكي از سبزي هاي مورد استفاده ي ما ايراني ها در سبزي خوردن است كه عطر و طعم فوق العاده اي دارد. اين سبزي و تخم آن در طب سنتي ايراني جايگاه خاصي دارد؛ با هم خواص آن را مرور مي كنيم.

امام صادق عليه السلام در مورد ريحان مي فرمايند:
اَلْحَوك بَقْلَةُ الأَنْبياءِ، اَما اِنَّ فيهِ ثَمانَ خِصالٍ: يمْرِئُ وَ يفْتَحُ السُّدَدَ وَ يطَيبُ الجُشاءَ وَ يطَيبُ النَّ كهَةَ وَ يشَهِّي الطَّعامَ وَ يسُلُّ الدّاءَ وَ هُوَ أمانٌ مِنَ الجُذامِ وَ إذا اسْتَقَ رَّ في جَوْفِ الإنسانِ قَمَعَ الدّاءَ كلَّهُ؛

ريحان، سبزي انبياست و در آن هشت خاصيت است: هضم كننده است، رگ ها و مجاري را باز مي كند، بازدم را خوشبو مي سازد، بدن را بوي خوش مي بخشد، اشتهاآور است، درد را از بدن بيرون مي برد، از جذام در امان مي دارد و چون وارد معده شود درد را به كلّي از بين مي برد. كافي (ط-الاسلاميه) ج 6، ص 364، ح 4
ريحان

ريحان با نام علمي OCIMUM BASILICUM L در انگليسي Basil, Sweetbasil خوانده مي شود و از خانواده ي نعناعيان Labiatae است.

نام هاي رايج ريحان عبارتند از: صعتر هندي، نازبويه، شاهسفرم، سلطان الرياحين، ضيمران، ريحان الملك، ضميران

در تخم ريحان تركيباتي نظير روغن خوشبو، لعاب، لينالول، استراگل، سينئول، اوژنول، متيل كاوي كول، اوسيمن، سينامات متيل، مواد قليايي، آنتول و سسكي ترپن و در برگ ريحان ماده اي به نام اوسيمن وجود دارد.

قسمت مورد استفاده ي دارويي ريحان سر شاخه هاي گل دار و برگ هاي تازه يا خشك شده ي آن است.

طبيعت ريحان
طبيعت ريحان در اوّل گرم و در دوم خشك است.

خواص و اثرات دارويي ريحان
* ريحان داراي خواص آرام بخشي است.
* مقوي معده و روده و تقويت كننده ي قلب است.
* ضد اسهال، بادشكن و ضد عفوني كننده ي دهان و دستگاه گوارش است.
* ريحان ضد گريپ و آنژين، ضد تشنجات دردناك، ضد التهاب و ضد اسپاسم است.
* خواب آوري و ضد سردرد و ميگرن از ديگر خواص ميگرن است.
* ريحان ملين، تونيك، مقوي و محرك اشتها است.
* كمك به هضم غذا و شير افزا بودن از ديگر خواص ريحان است.
* ريحان مدر است.
جهت انسداد عروق مغزي، تحليل ورم هاي جميع اعضا و تنگي نفس مفيد است

* ريحان در موارد سوء هاضمه، قولنج، گزش زنبور، خستگي، دلشوره، رفع سردرد هاي عصبي، تقويت عمل دستگاه هضم، رفع نفخ، رفع غم و غصه و نوراستني (بي خوابي و ضعف اعصاب)، رفع التهابات مجاري ادرار و ورم كليه، دفع ترشحات مهبل، ترش كردن معده و اختلالات هاضمه با منشاء عصبي، اتساع معده، خونريزي دماغ، بواسير، دل پيچه، سرگيجه، اختلالات دستگاه تنفسي، سرفه، سياه سرفه، افزايش ترشحات شير، اسپاسم هاي معده، بي خوابي هاي عصبي، سردرد هاي عصبي و يكطرفه (ميگرن) به شكل دم كرده 20 تا 50 گرم در يك ليتر آب مورد استفاده قرار مي گيرد.

* ريحان در ضعف و بي حالي هاي عصبي و اضطراب هاي صرعي جنبه ي درماني دارد.

* آب تازه ي ريحان را مي توان به صورت قطره براي بيماري هاي التهابي گوش يا به صورت دهان شويه براي درمان برفك يا خوشبو كننده ي دهان استفاده كرد.

ريحان قوي معده و روده و تقويت كننده ي قلب است

* جوشانده ي 7 تا 10 گرم تخم ريحان در يك ليتر آب به عنوان داروي ضد اسهال و پيچش شكم استفاده مي شود.

* براي بهبود ضعف معده و سرفه مفيد مي باشد.

* رايحه ي ريحان دل انگيز است.

* جهت انسداد عروق مغزي، تحليل ورم هاي جميع اعضا و تنگي نفس مفيد است.

* بوئيدن آن براي سردرد گرم مزاجان و مسافرين و رفع وبا مفيد مي باشد.
* تخم آن معتدل كننده مزاج و مقاوم در برابر سموم است.
* كمي مخدر است.
* ماليدن اسانس ريحان روي پوست سبب دفع پشه مي گردد.

مصلح ريحان
مصلحش نيلوفر و بدلش بادرنجبويه است.

مصرف ريحان در دوران بارداري
در بارداري به دليل اثر تحريك كننده ي رحم و سقط آوري، همچنين اثر موتاژنيك تركيب موجود در روغن فرار آن (استراگل) نبايد مصرف شود. البته مصرف آن به اندازه ي مقدار كمي كه در سبزي خوردن استفاده مي شود مشكلي ايجاد نمي كند بلكه به صورت دارويي و دمكرده نبايد استفاده شود.

مصرف ريحان در دوران شيردهي
در مادران شيرده به خاطر اثر موتاژنيك جزئي فرار آن يعني استراگل نبايد مصرف شود.

تداخلات دارويي و ريحان
با توجه به نبود مستندات علمي، بهتر است با احتياط مصرف شود.

موارد منع مصرف ريحان
* مصرف طولاني مدت آن به خاطر پتانسيل اثر سرطان زايي تركيب استراگل ممنوع است.
* مصرف اين گياه در اطفال و يا كودكان نوپا ممنوع است كه به خاطر جزء سمي استراگل آن مي باشد.
* مضرّ دماغ است.

ريحان خواب آوري و ضد سردرد و ميگرن است

 
تركيبات شيميايي
در صد گرم ريحان مواد زير موجود است:
انرژي 22 kcal
آب 92.06 گرم
پروتئين 3.15 گرم
چربي 0.64 گرم
كربوهيدرات 2.65 گرم
كلسيم 177 ميلي گرم
فسفر 56 ميلي گرم
آهن 3.17 ميلي گرم
پتاسيم 295 ميلي گرم
سديم 4 ميلي گرم
منگنز 1.148 ميلي گرم
روي 0.81 ميلي گرم
ويتامين آ 264 ميكروگرم
ويتامين ب١ 0.034 ميلي گرم
ويتامين ب٢ 0.076 ميلي گرم
ويتامين ب٣ 0.902 ميلي گرم
ويتامين ب٥ 0.209 ميلي گرم
ويتامين ب٦ 0.155 ميلي گرم
ويتامين ب٩ 68 ميكروگرم
ويتامين ث 18.0 ميلي گرم
ويتامين اي 0.80 ميلي گرم
ويتامين كا 414.8 ميكروگرم

منابع:
tandorostan.org

 tebyan.net