احساس مسئوليت بيش از حد

احساس مسئوليت بيش از حد

مجموعه: مشاوره خانواده

همه ما مي دانيم كه كمك كردن و پذيرفتن مسئوليت از نقاط قوت شخصيتي محسوب مي شود. اما گاه نيت خير ما براي كمك كردن به ناكارآمدي مي انجامد. البته راه حل اين نيست كه از كمك كردن به ديگران خودداري كنيم؛ بهتر آن است كه وقتي علائم كمك رساني ناكارآمد ديده مي شود براي مسئوليت پذيري مان حد و مرز در نظر بگيريم.

من اين علائم را «12 خط  قرمز براي كمك رساني ناسالم» مي نامم.
1- زماني كه ياري رساندن و تعهد شما به طور مشخصص سبب افزايش وابستگي، بي مسئوليتي، ناتوانمندي و افزايش ضعف شخصيت در فرد مي شود. گاه بايد با اين واقعيت رو به رو شويد كه نيت هاي خير شما به نتيجه خوبي منتهي نمي شود.

ادامه مسئوليت پذيري در اين شرايط هدردادن انرژي است و به واقع ياري كننده نيست. به ياد داشته باشيد كه كمك رساني سالم و درست سبب ارتقاي ويژگي هاي مثبت، استقلال و رشد ديگران مي شود و كمك رساني ناسالم عملكرد معكوس دارد.

2- وقتي فرد مقابل بارها تعهداتش را نقض كرده و اين مسئله بار مالي زيادي در پي داشته است. به علاوه، كمك شما را به آن نحوه كه قول داده بوده، به كار نبسته است. در اين وضعيت، دست كم به طور موقت، بهتر است حرفه هاي او را باور نكنيد و فرصت ديگري را در اختيارش قرار ندهيد، تا زماني كه با شواهد محكمي مواجه شويد كه نشان دهنده آمادگي او براي بهره گيري از كمك هاي شما در جهت پيشرفت زندگي اش باشد.

وقتي ديگران از كمك شما براي فرار پياپي از مسئوليت سوءاستفاده مي كنند، بهتر است سعي كنيد به كمك كردن پايان بدهيد. ادامه مسئوليت پذيري در قبال كسي كه نمي توان نقطه پاياني براي كمك خواهي هاي او متصور شد هدردادن وقت و انرژي است. اگر ادامه دهيد، به زودي و به طور فزاينده اي خشمگين و بي رغبت خواهيد شد.

3- وقتي كمك كردن يا پيشنهاد كمك سبب ركود فكري فرد يا نگه داشتن وي در مراحل ابتدايي رشد شود يا وي را از آموختن مهارت هاي مورد نياز زندگي و حرفه اي باز دارد. كمك ناسالم سرنوشت ديگران را در سطح پايين تر از توانمندي شان رقم مي زند، اما كمك سالم سبب ارتقاي استقلال فرد و پيشرفت زندگي اشت مي شود.

4- وقتي كمك كردن شما مستلزم حقه زدن باشد يا به نحوي صداقت تان را زير سوال ببرد. مثلا بهانه تراشي يا پنهان كردن حقيقت به خاطر ديگري و زير پا گذاشتن اصول اخلاقي تقريبا هيچ وقت نمي تواند كمك رساني سالمي باشد.

5- زماني كه احساس كنيد به جاي كمك كردن به ديگري بازيچه دستش شده ايد. گاهي اين احساس كاملا واضح است، مثلا وقتي ديگري چيزي مي گويد كه در شما احساس گناه بر مي انگيزد و سپس موقعيتي را پيشنهاد ميكند كه ضمن كمك به اواز احساس گناهتان بكاهيد. برخي اوقات فقط احساس دروني تان م تواند به شما بگويد كه ديگري و درخواستش براي ياري گرفتن از شما ناسالم است. وقتي متوجه مي شويد كه ديگري مي خواهد از شما سوءاستفاده كند و با فريبكاري از شما درخواستي دارد بايد به هشداري هاي دروني تان توجه كنيد.

6- وقتي كمك كردن به طور فزاينده اي انرژي شما را كاهش مي دهد. زماني كه كمك كردن به ديگران خارج از توانتان است از آن خودداري كنيد. كمك سالم يعني ياري رساندن به اندازه توان.

7- وقتي كمك كردن اين حس بد را در شما ايجاد كند كه رابطه تان با او صرفا بر محور بخشيدن و كمك كردن استوار است.

8- وقتي كمك كردن شما باعث شود فرد ترجيح بدهد از لحاظ جسمي بيمار باقي بماند، از مشاوره گرفتن از متخصص طفره برود، از مصرف داروها و انجام برنامه هاي كاري اش اجتناب كند و غيره.

موقعيتي را در نظر بگيريد كه مسائل و مشكلات فرد بيش از حد توان شماست و به كمك تخصصي نياز است. در اين موقعيت كمك شما ممكن است سبب شود فرد از تلاش براي توانمندسازي خود و مديريت شرايط خودداري كند.

9- زماني كه كمك كردن و مسئوليت پذيري شما در يك كار گروهي سبب مي شود فرهنگ كار گروهي- كه در آن همه به يكديگر كمك مي كنند- به هم بريزد و ديگران ضعيف شوند و احساس كنيد از شما سوءاستفاده شده است. در چنين شرايطي با آرامش بگوييد كه عقب مي ايستيد و موقعيت را در اختيار ديگران قرار مي دهيد. به آنها كمك كنيد كه مهارت هايشان را ارتقا بدهند و سپس از سر راهشان كنار نروند.

10- وقتي فهميديد كمكي كه قصد داشتيد فقط يك بار انجام دهيد به شكل وظيفه اي اجباري و دائمي در آمده و برايتان ناخوشايند است. به خودتان يادآوري كنيد كه كمك گذشته شما تعهدي براي كمك كردن هميشگي نيست. شما قول نداده ايد كه اين كار را هميشه انجام دهيد.

11- وقتي در رابطه اي كه بوي «وابستگي» مي دهد خود را قرباني مي كنيد. يعني زماني كه رابطه براساس مطالبه يك طرف و كمك دائمي طرف ديگر است. در بعضي روابط صميمانه و عاشقانه زمينه هايي از عملكرد ضعيف يك طرف و توانمندي و نجات بخشي طرف ديگر رابطه تجربه مي شود. به عبارتي، در اين گونه رابطه ها غالبا يك طرف بيش از حد كمك مي كند و ديگري بيش از حد كمك مي خواهد.

12- وقتي پاداش ذهني و بيمارگونه كمك كردنتان را ناديده مي گيريد. واقعيت اين است كه كمك كردن به ديگران موجب مي شود فرد خوبي به نظر برسيد. اگر در نيت خود براي كمك كردن پيش از آنكه به فكر مفيدبودن باشيد به اين فكر هستيد كه در ميان ديگران چه وجهه اي پيدا مي كنيد و چقدر باگذش و خوب به نظر مي آييد بايد در كمك رساني خود تجديدنظر كنيد.

منبع:مجله زنان امروز/برترين ها