«ديگه مامانت نيستم»؛ بدترين تنبيه كودك

«ديگه مامانت نيستم»؛ بدترين تنبيه كودك

مجموعه: تعليم و تربيت

 تنبيه به عنوان آخرين مرحله تربيتي در روانشناسي تربيتي تاييد شده است

درگذشته شاهد تنبيهات بدني كودكان از سوي والدين بوديم، اما در چند سال اخير كمتر شاهد اين تنبيهات بدني هستيم؛ با اين حال اين سوال پيش مي آيد كه آيا والدين ديگر كودكان خود را تنبيه نمي كنند و يا شيوه‌هاي جديد تنبيهي را در پيش گرفته‌اند كه تاثيراتي مخرب‌تر بر كودكان دارد؟

 بياتي در ارتباط با تنبيه كودكان گفت: تنبيه به عنوان آخرين مرحله تربيتي در روانشناسي تربيتي تاييد شده است. تنبيه در واقع به عنوان يكي از ابزارهاي رفتار سازي و رفتارپذيري كودكان است كه مي‌تواند در شكل‌گيري رفتار آنان تاثير گذار باشد.

اين روانشناس افزود: در اعمال تنبيه از سوي والدين مسئله مهم چگونگي انجام آن است، زيرا در صورت اعمال اشتباه در انجام اين ابزار تربيتي شاهد بروز مشكلات متعدد در حوزه رواني، رفتاري و شخصيتي كودك خواهيم بود. همچنين در بسياري از مواقع كودكان براي مسائلي تنبيه مي‌شوند كه هيچ لزومي ندارد. در واقع آنان به خاطر انجام رفتارهايي تنبيه مي‌شوند كه جزء رفتارهاي رشدي و ويژگي‌هاي شخصيتي آنهاست؛ مانند كنجكاوي و دست زدن به وسايل گوناگون.

وي تصريح كرد: در برخي مواقع شاهد آن هستيم كه والدين براي راحتي و آسايش خود و يا حتي "پز اجتماعي" كودكان خود را تنبيه مي كنند؛ براي مثال والدين در مقابل جمع به كودك خود اخم و يا وي را تنبيه مي كنند درنتيجه كودك در آن لحظه ساكت مي شود و در چنين شرايطي آن پدر و يا مادر تصور مي‌كند در مقابل جمع تصويري مقتدرانه از خود ارائه كرده است.

بياتي در ادامه تصريح كرد: در اين شرايط والدين اقتدار را با برخوردهاي منفي اشتباه گرفته و اين سرآغازي براي انجام برخوردهاي منفي متعدد آنان با كودكشان است.

اين روانشناس در توضيح والدين مقتدر گفت: والدين مقتدر افراد تنبيه گري نيستند، بلكه كساني هستند كه با ايجاد ارتباط موثر با كودك خود مي توانند در مسير تربيت مثبت و موثر گام برداشته و در جريان همين ارتباط وي را متقاعد مي كنند كه كارهاي خطا را انجام ندهد.

وي افزود: در گذشته تنبيهات عموما به صورت فيزيكي و بدني بوده و كودك پس از انجام خطا منتظر اعمال تنبيه از سوي والدين بود و پس از آن تنبيه تمام مي‌شد اما در حال حاضر تنبيهات بسيار بدتر از قبل بوده و به صورت رواني و ذهني اعمال مي‌شوند كه به مراتب تاثيرات بدتري را به لحاظ آسيبي به كودك وارد مي‌كنند.

بياتي ادامه داد: تنبيه به عنوان آخرين راهكار تربيتي، خوب است اما چگونگي آن و همچنين مشخص شدن موضوع تنبيه مساله بسيار مهمي است كه بايد همواره از سوي والدين مورد توجه قرار گيرد.

اين روانشناس، تهديد، بي‌محلي، قهر و... با كودكان را به لحاظ رواني بسيار مضر دانست و گفت: در فرايند تنبيهات رواني، كودك به شدت از لحاظ ذهني و رواني آسيب ديده و در نتيجه اين آسيب‌ها باعث عقده‌هاي رواني متعدد در فرد شده كه ممكن است در بزرگسالي وي موجب بروز اختلالات متعدد شود كه تمامي آنها ماحصل همين تنبيهات و رفتارهاي منفي والدين در دوران كودكي است.

وي در ادامه تاكيد كرد: والدين بايد بدانند كه به هيچ عنوان نبايد با كودك خود قهر كنند و تنبيه عاطفي نبايد از سوي والدين اعمال شود، زيرا قهر كردن بدترين نوع تنبيه بوده و همانطور كه گفته شد، آسيب‌هاي متعددي را به همراه خواهد داشت.

بياتي در ادامه استفاده از واژه‌هايي چون "دوست ندارم"، "ديگه مامانت نيستم "و... را بسيار مضر دانست و گفت: متاسفانه در حال حاضر شاهد آن هستيم كه والدين پس از انجام هر خطايي از سوي كودكشان اين اصطلاحات را به كار برده و به لحاظ رواني كودك را شكنجه مي‌كنند.

اين روانشناس ادامه داد: در حين تنبيه والدين بايد دقيقا مشخص كنند كه چرا كودك خود را تنبيه مي‌كنند و چه رفتاري موجب اين امر شده است، زيرا والدين اجازه ندارند در جريان اصلاح تربيت كودك خود، كل شخصيت وي را زير سوال ببرند.

وي تصريح كرد: برخي از كلمات چون "تو آدم بدي هستي"، "باز هم خرابكاري كردي" و... جزو اصطلاحاتي هستند كه شخصيت كودك را به كلي تخريب مي‌كنند و والدين بايد ياد بگيرند كه به جاي بكاربردن اينگونه كلمات براي مثال بگويند من به عنوان مادر/ پدر تو از اين رفتارت خوشم نمي‌آيد؛ در واقع كودك بايد به طور مشخص بداند كه چرا تنبيه و يا تشويق مي‌شود.

بياتي همچنين به يكي از روش‌هاي غلط تنبيه كودكان كه در سال‌هاي اخير توسط بعضي از روانشناسان توصيه مي‌شود اشاره كرد و گفت: متاسفانه بعضي از روانشناسان به والدين توصيه مي‌كنند كه چنانچه كودكي رفتار خطايي را انجام داد متناسب با سن وي مثلا براي كودك چهار ساله 4 دقيقه، پنج ساله 5 دقيقه او را در اتاقي تنها گذاشته تا به رفتار خود فكر كند. اين رفتار تنبيهي نه تنها باعث برطرف شدن و اصلاح رفتار كودك نمي‌شود، بلكه باعث اختلالات متعدد و بهم ريختگي كودك در حوزه‌هاي گوناگون خواهد شد.

وي در ادامه عنوان كرد: والدين بايد دقت كنند كه به هيچ عنوان براي تنبيه ،كودك را به اتاق خواب و محل استراحت نبرند، زيرا اين مساله در بزرگسالي كودك تاثير گذاشته و باعث مي‌شود وي از اتاق خواب متنفر شود و به جاي آنكه فضاي اتاق خواب براي وي آرامش تامين كند، به طور مداوم تداعي‌گر خاطرات و تصويرات منفي كودكي است.

بياتي همچنين به روش‌هاي غلط تنبيه در مدارس ابتدايي اشاره كرد و گفت: متاسفانه در برخي مواقع شاهد آن هستيم كه معلمان كودك را به گوشه كلاس فرستاده و به او مي‌گويند پشت به كلاس ايستاده و به رفتار زشت خود فكر كن؛‌اين رفتار بسيار ناآگاهانه و مضر بوده زيرا والدين و معلمان به هيچ عنوان حق از بين بردن شخصيت و آبروي كودك را ندارند و نبايد به علت ناآگاهي تمام شخصيت كودك را در مقابل هم‌سالان به باد فنا بدهند.

به هيچ عنوان براي تنبيه ،كودك را به اتاق خواب و محل استراحت نبريد

 
اين روانشناس در ادامه به برخوردهاي «حالي به حالي» والدين با كودكان اشاره كرد و گفت: والدين هر موقع حال خودشان خوب باشد، با كودك برخورد خوبي داشته و هر زمان حالشان بد است، كودك را تخريب مي‌كنند و تا زماني كه والدين با اين شيوه "حالي به حالي" با كودك برخورد كنند، آن كودك به طور نادرست تربيت شده و اين شيوه غلط تربيتي به نسل‌هاي بعدي نيز تعميم مي‌يابد همانطور كه رفتارهاي غلط امروز والدين نيز نشان‌دهنده همين تربيت نادرست نسل‌هاي گذشته است.

وي ادامه داد: در بازه سني كودكان پيش از دبستان به طور مشخص شخصيت كودك در حال شكل‌گيري است و فرصت دادن به وي بهترين راه تربيتي است كه والدين مي‌توانند انتخاب و اعمال كنند؛ يعني والدين بايد بدانند چنانچه كودكشان در چنين بازه سني رفتارهاي خطايي را انجام داد بايد نسبت به آنها بي توجهي كامل كنند.

اين روانشناس تصريح كرد: اين بي‌توجهي اصلا به معناي بي‌احترامي نيست بلكه به معناي آن است كه انگار اصلا والدين آن رفتار كودك را نديده‌اند و در مقابل زماني كه كودك رفتار مناسبي را انجام مي‌دهد بايد حتما وي را تشويق كنند.

بياتي بهترين تكنيك تنبيه كودكان را كه امروزه در تمام دنيا مطرح است،" اصل پيماك "دانست و گفت: اين اصل به معني محروم كردن كودك از وسيله‌اي است كه كودك در طول روز از آن استفاده كرده و به آن وابسته است.

وي تصريح كرد: براي مثال والدين بايد بگويند كه به طور مشخص كودك براي انجام رفتار خطاي خود براي يك ساعت حق استفاده از كامپيوتر يا تبلت خود را ندارد و در آن يك ساعت هم قرار نيست شخصيت كودك را خرد كنيم بلكه تنها اجازه استفاده از آن وسيله خاص را ندارد، اما والدين همچنان تمامي رفتارهاي مثبت خود را با كودك انجام داده و وظايف پدر و مادري خود را نيز به نحو احسن به انجام مي‌رسانند.

بياتي در پايان كودكي را بسيار متفاوت با بزرگسالي و نوجواني دانست و گفت: حوزه كودكي حوزه رفتار است و ما با رفتارهاي خود باعث ايجاد كنش‌هاي مثبت و منفي در كودك مي‌شويم و در چنين شرايطي اگر كودكمان را تنبيه عاطفي نكرده و موجب برهم‌ريختگي حوزه رواني وي نشويم، بلكه تنها با استفاده از شيوه‌هاي صحيح تنبيه رفتارهاي خطاي آنان را بهبود و اصلاح كنيم، شاهد رشد كودك از جنبه‌هاي مختلف ذهني و اجتماعي خواهيم بود اما اگر تنبيهات اشتباه و بد را در دستور كار خود قرار دهيم و با ناآگاهي تكنيك‌هاي غلط را به كار بگيريم بايد بدانيم باعث ايجاد عقده‌هاي منفي متعدد در كودك شده كه اين عقده‌ها در بزرگسالي موجب بروز رفتارها و اختلالات متعدد در آنان خواهد شد.

منبع: isna.ir