هنر مسگري زنجان

هنر مسگري زنجان

مجموعه: هنرهاي دستي و ترسيمي

جهت تزئينات بر روي ظروف مسي مي توان به قلمزني اشاره نمود.

بشر بعد از سنگ و گل، براي رفع ساير نيازهايش به فلز روي آورد، در بين فلزات مس زودتر از بقيه فلزات بكار رفت زيرا بصورت خالص در طبيعت يافت مي شد و استخراج و بهره برداري از آن ساده بود. درخشش و جلاي مس خالص و رنگ جالب توجه سنگهاي معدني از ديگر علل كاربرد آن در طول اعصار گذشته مي باشد.

قدمت استفاده از مس براساس مدارك و شواهد باستان شناسي به 9500 ق.م مي رسد و تا قبل از هزاره 5 ق.م(كشف ذوب مس) بصورت خالص بكار رفته و از شيوه چكش كاري سرد براي شكل دادن به آن استفاده مي شده. امروزه با استناد به مدارك غيرقابل انكار كه از گوشه كنار ايران يافت شده، مي توان شمال و مركز ايران را جزء قديمي ترين مراكز فلزكاري جهان و نيز فلزكاران ايران از پيشگامان كشف ذوب مس در جهان باستان دانست كه فراواني معادن مس در ايران ، مؤيد اين نكته است.

با توجه به كشف كوره ذوب مس در سگز آباد قزوين واقع در ((تپه قبرستان)) ، توسط ((دكتر مجدزاده)) ، و نزديك بودن اين منطقه از لحاظ جغرافيايي به زنجان ، كه احتمالاً اولين كوره ذوب مس مي باشد و نيز وجود معادن بزرگ مس در منطقه نظير معدن مس ((رشيد آباد)) مي توان به قدمت استفاده از اين فلز در زنجان پي برد. دوره اسلامي با ممنوعيت استفاده از طلا و نقره براي ساخت ظروف، روند استفاده از فلزاتي چون مس افزايش يافت.

زيرا فلزي چكش خوار، شكل پذير، با قابليت تورق و مفتول شدن و اجراي تزئينات مختلفي چون مشبك كاري، قلمزني، حكاكي، فلزكوبي، ترصيع و كنده كاري و ... ، است. در طول تاريخ دركنار ديگر كاربردهاي مس از اين فلز جهت ضرب سكه نيز استفاده شده است.

قدمت استفاده از مس به 9500 ق.م مي رسد.

اوج هنر فلزكاري دوره اسلامي مربوط به سلجوقيان است كه در اين دوره زنجان در كنار مراكزي چون خراسان، موصل، همدان، ري و اصفهان يكي از مهمترين قطبهاي فلزكاري محسوب مي شده و در اين دوره زنجان بعنوان يكي از مهمترين مراكز تهيه ظروف مرصع كاري شده ، مطرح بوده است. در دوره ايلخاني با توجه به نزديكي پايتخت حكومت ايلخانان به زنجان و توجه حكمرانان ايلخان به فلزكاري و نيز وجود گويهاي مرصع نقره كوب، مربوط به اين دوره كه نام سلطان اولجايتو در آن حك گرديده مي توان موقعيت فلزكاري در دوره مذكور را تصور نمود.

در دوران معاصر و اندكي قبل از آن شنيدن واژه مس و مسگري در اذهان عموم تداعي كننده زنجان و بازار مسگران آن بوده است. ، متاسفانه، هنر صنعت مسگري در زنجان طي دو دهه اخير به دلايل مختلفي دچار افول تامل برانگيزي گرديده، به طوري كه از حدود 800 مسگر در حال حاضر فقط 25 مسگر باقي مانده است. از روشهاي بكار رفته جهت تزئينات بر روي ظروف مسي در اين شهر مي توان به قلمزني روي آن اشاره نمود.

اوج هنر فلزكاري دوره اسلامي مربوط به دوران سلجوقيان است.