- مجموعه: مكانهاي تاريخي ايران
۲۰ اثر از استانهاي اصفهان، كردستان، چهارمحال و بختياري و آذربايجان شرقي در جلسه كميته ثبت حريم آثار غيرمنقول توسط اعضاي كميته ثبت حريم آثار ملي غيرمنقول براي ثبت در فهرست آثار ملّي تاييد شده است.
1. بافت و منظر فرهنگي اورامان تخت
روستاي اورامان كه در دامنه رشته كوههاي زاگرس و در ابتداي حوزه آبريز رودخانه سيروان واقع شده با توجه به معماري خاص و ويژگي هاي مختلف يكي از روستاهاي مهم و ارزشمند كشور است.
خانههاى اين روستا با سنگ و اغلب به صورت خشكه و به صورت پلكاني و از سنگ ساخته شده است. در اين روستايي با مهر خانه، حياط خانه ديگر محسوب ميشود و تا پشت روستا ادامه مييابد. نوع معماري به كار رفته در اين روستا نيز چشم هر بينندهاي را به سوي خود جلب ميكند. قدمت اين روستا به قبل از اسلام برميگردد و زندگي تا كنون در آن جريان داشته است.
2. روستاي پالنگان و منظر فرهنگي آن
يكي از روستاهاي دهستان ژاورود از توابع شهرستان كامياران در استان كردستان است و در ۴۷ كيلومتري شمال غرب اين شهر و در دره تنگيور قرار دارد. اين روستا در دامنه كوه و در دو طرف دره قرار گرفته و خانههاي آن با سنگ و عموماً به حالت پلكاني ساخته شده و پشت بام منزل پايين حياط منزل بالا محسوب ميشود.
اين روستا علاوه بر داشتن معماري زيبا، داراي چشمهها، آبشارها و طبيعتي سرشار از زيبايي منحصر به فرد در استان كردستان است و در كنار رودخانه تنگيور قرارگرفته كه به رودخانه سيروان ميپيوندد. رودخانه خروشان تنگيور كه از ميان آبادي ميگذرد آن را به د وقسمت تقسيم كرده است و خانههاي روستا با سنگ و بيشترشان به صورت خشكه چيني ساخته شده است.
3. روستاي تاريخي ژيوار
روستاي ژيوار در منطقه هورامان استان كردستان، شهرستان سروآباد در جنوب كوههاي كوسالان و در كنار رودخانه سيروان واقع شده است. ژيوار در گويش كردي به معني زنده است.
اين روستا با توجه به شيب كوه و محيط در دره اي تنگ به صورت پلكاني ساخته شده وبناهاي آن را باغ هاي انار، انگور وانجير فرا گرفته است. پيشينه روستا به دوره صفوي برمي گردد و تا كنون نيز زندگي در آن جريان دارد و از روستاهاي ارزشمند و زيباي كشورمان است.
4. حمام پنج شنبه دين
حمام پنج شنبه دين ۵/۲ × ۱۴ × ۲۱ متر وسعت دارد و شامل بخش هاي هشتي، سربينه، گرمخانه، مياندر و خزينه است. پس از هشتي راهرويي كوتاه ارتباط با سربينه چهر گوش حمام را ميسر مي كند. سقف گنبدي سربينه بر چهار ستون سنگي با سرستون پلكاني استوار است. مياندر حمام در ضلع جنوبي سربينه و با چرخش ۹۰ درجه به گرمخانه متصل مي شود.
فضاي گرمخانه به نسبت فضاي كوچكتري است و با شكل چليپايي داراي ستونهايي مانند سربينه است. خزينه مسدود شده حمام در منتهي اليه ضلع قرار دارد. اين بنا از آثار ارزشمند دوره قاجار در محله جوباره اصفهان است.
5. حمام ساحل زرين شهر
حمام ساحل در شهر زرين شهر، شهرستان لنجان، استان اصفهان قرار دارد. حمام مساحتي در حدود ۴۰۰ متر مربع دارد. حمام داراي دو بخشي قديمي و نوساز است كه بعدها به آن اضافه شده است. بخش قديمي شامل و شامل بخش¬هاي سربينه، گرمخانه، خزينه است.
سقف حمام با استفاده از گنبهايي پوشيده شده كه در بخشهايي بر روي ستون¬هايي قرار گرفته است.
6. سرجه دشت فين
بناي تاريخي سرجه احتمالا در اواخردوره صفوي و اوايل قاجار جهت اتراق سرجه پيما (مقسمآب) به همراه آب انباري(هوت) درعمق تقريباً ۳ مترساخته شده است.
اين بنا حدود ۴۰ متر مربع وسعت دارد و از بناهاي مهم كاشان در ارتباط با نظام آبياري است.
7. آب انبار دروازه قديم
آب انبار دروازه قديم سفيد شهر از مخزن، سردر و پاشير تشكيل شده است. بنا از آجر ساخته شده گنبد مخزن به شكل نيم دايره است و از سطح زمين هاي اطراف پنج متر ارتفاع دارد وسطح خارجي آن كاملا ازآجر پوشيده شده است.
اين بناي ارزشمند از ساخته هاي دوره قاجار است.
8. خانه جلالي
خانه جلالي در هسته اوليه بافت قديم تودشك از توابع بخش كوهپايه شهرستان اصفهان قرار دارد.
بنا به صورت حياط مركزي بنا شده و فضاهاي خانه در چهار جبهه حياط مستطيلي آن شكل گرفته اند و از بناهاي مهم دوره قاجاريه بافت تاريخي تودشك است.
9. خانه بابا نورعلي
خانه بابا نوعلي مربوط به دوره پهلوي در روستاي مزرعه شور بخش كوهپايه اصفهان است. اين بنا حدود ۱۷۰ متر مربع وسعت دارد و در دو طبقه ساخته شده است. طرح خانه به صورت حياط مركزي است و اتاقهايي در دو ضلع آن ساخته شده است. در شرق بنا سه اتاق با كاربري مطبخ، مهمانخانه و انبار به اصطلاح بالاچي وجود دارد.
ضلع غربي شامل دو اتاق با كاربري انبار و نشيمناست كه اتاق نشيمن از يك ايوان كوچك دارد و دسترسي به پشت بام و دستشويي زير پله از اين بخش است. ضلع جنوبي شامل دو ايوان تابستانه ي كوچك است.
10. خانه رضوانيان
خانه رضوانيان در بافت تاريخي شهر كاشان قرار گرفته و از بناهاي ارزشمند آن محسوب مي شود.
اين خانه تاريخي در زميني به مساحت ۳۲۰ متر مربع و در دو طبقه ساخته شده است ... فضاهاي خانه در اطراف حياط مركزي به صورت گودال باغچه استقرار دارند.
11. كليساي مريم مقدس ريحان آباد
يكي از كليساهاي تاريخي باقيمانده ارامنه در استان آذربايجان غربي و در شهرستان اروميه است كه هنوز فرايض ديني و آئين و مراسمات در آن انجام مي شود.
كليسا داراي محور شرقي و غربي با پلاني متقارن با محور محراب است. اين كليسا مربوط به قرن ۱۷ ميلادي است.
12. عمارت شير و خورشيد تكاب
عمارت شير و خورشيد در مركز بافت تاريخي شهر تكاب واقع شده و شامل ۳ ساختمان است كه با هم در بخشي متصل هستندو با مصالح سنگ لاشه، چوب و آجر بصورت منظم و متقارن دردو طبقه ساخته شده است.
بنا حدود ۱۲۰۰ متر مربع مساحت دارد و مربوط به اواخر دوره قاجار و پهلوي است.
13. مسجد قره آغاج
مسجد قره آقاج با پلاني مربع داراي مسجد شبستاني است و از سنگ و آجر به عنوان مصاح در ساخت آن استفاده شده است.
اين مسجد در كنار مسجد جامع و بازار تاريخي اروميه در بافت قديم قرار دارد ۵×۲۰×۲۰ با ملات آهك و گچ شكل گرفته و مربوط به دوره پهلوي است.
14. شاه تپه
تپه باستاني موسوم به شاه تپه به صورت برجستگي كم ارتفاعي در شرق و جنوب شرقي روستاي اسلام تپه از توابع بخش مركزي مياندواب واقع شده است.
اين محوطه از آثار مهم دوره اورارتويي است و در جنوب آن رديفي از پله درسطح صخره به طول بيش از ۴۰ متر ايجاد شده است.
15. كتيبه عين الروم
چشمه تاريخي عين الروم در جنوب روستاي عين الروم، شهرستان اشنويه قرار گرفته است. دربالاي اين چشمه طاقچه¬ايبا طاق قوس وجود دارد ويكي از كتيبه هاي مهم اورارتوييدر آن ايجاد شده است. اين كتيبه آسيب زيادي ديده و امروزه تنها بخشهايي از آن شامل ۷ و ۴ سطر باقي مانده است.
متن كتيبه چنين است: «با قدرت گرفتن از خداي خالدي، من منوا هستم، پسر ايشپويني، شاه بزرگ، شاه قدرتمند، شاه كشور بيائينيلي، سرور شهر توشپا، منوا اين چشمه را ساخته است».
16. محوطه باستاني قلعه دم دم
محوطه باستاني قلعه دم دم در ۳ كيلومتري جنوب روستاي بزرگ آباد از توابع بخش مركزي اروميه قرارگرفته و ۴۵۰×۲۵۰ متر وسعت دارد. اين محوطه در ارتفاع حدود ۷۰ متري از سطح زمينهاي برروي بستر صخره اي كوهستان قرار گرفته و از شمال و جنوب، به پرتگاه مرتفعي منتهي مي شود. ورود به به محوطهقلعه از اضلاع شرقي و غربي آن امكان پذير است.
آثار ديواره هاي لاشه سنگي به ارتفاع باقيمانده يك متر در ضلع غربي برجاي مانده است. اين محوطه با توجه به يافته هاي سفالي به دوره اورارتويي تاريخگذاري مي شود.
17. محوطه باستاني سيسته
اين محوطه مهم از سه تپه ۱، ۲ و ۳ تشكيل شده كه با ارتفاع بيش از ۷ متر داراي استقراري از دوره نوسنگي، مس و سنگي، آغاز نگارش و هخامنشي است.
اين محوطه با حدود ۴ هكتار وسعت در استان چهارمحال و بختياري، شهرستان اردل قرار دارد.
18. مدرسه فرخي بروجن
مدرسهفرخيدر شهر بروجن استان چهار محال و بختياري قرار دارد. اين مدرسه قديمي ترين مدرسه بروجن است. مدرسه داراي حياطي است كه در سه طرف شمالي، شرقي وغربي بنا شده است.
فضاهاي ضلع شمالي شامل چهاركلاس كه كاملا قرينه ساخته شده، است. سقف بنا به صورت تخت و ازتيرهاي چوب سپيدار و كبوده ساخته شده است.
19. خانه بهرامي
خانه بهرامي در بافت تاريخي خرم آباد واقع شده است. اثردو بخش شمالي (زمستان نشين) وجنوبي (تابستان نشين) دارد. بخش شمالي بنا در سه طبقه ساخته شده وبخش جنوبي آن شامل يك اتاق و ورودي اصلي و سرويس بهداشتي وانباري است.
سقف بنا به وسيله تيرهاي چوبي پوشيده شده است.
20. خانه رحيمي
خانه رحيمي در بافت تاريخي شهر خرم آباد واقع شده و وسعتي در حدود ۵۵مترمربع دارد. و مصالح به كار رفته شامل خشت، آجر، چوب، گچ و... است.
پلان بنا نامتقارن است و اتاقهايي از سه سمت حياط را در برگرفته اند و داراي پنجر ه هايي با قوس نيم داير هاي در دو طرف ورودي است. در ديگر سمت حياط داراي طاقنماهايآجرياست.
منبع:mehrnews.com