- مجموعه: پيشگيري بهتر از درمان
بيماريهاي قلبي، سكته مغزي، سرطانها و ديابت از مرگبارترين بيماريها هستند
از اين بيماريها فاصله بگيريد!
انسان امروزي در برابر انبوهي از عوامل بيماريزا كه سببساز مرگ هستند، قرار دارد. هر روزه با انبوهي از اخبار مواجه ميشويم كه مرگبارترين بيماريها را معرفي ميكنند. بيماريهاي قلبي، سكته مغزي، سرطانها و ديابت تاكنون توانستهاند در مقامهاي بالاتر بايستند. شايد اگر بدانيد اين بيماريها چطور بهوجود ميآيند و چطور ميتوان از آنها پيشگيري كرد، به اين قاتلان بيرحم مجال نداده و شكستشان بدهيد.
نبرد بين بيماريها و انسانها يك نبرد قديمي است؛ اما آگاهي انسانها سلاح جديدي است كه نيروي بيشتري براي مقابله با اين بيماريها در اختيارمان قرار ميدهد. براي بررسي مرگبارترين بيماريها با دكتر مصطفوي متخصص قلب و عروق، دكتر جامهبزرگي متخصص مغز و اعصاب، دكتر نحويجو پزشك و عضو شوراي سياستگذاري سلامت و دكتر محمد هاشمي دبير انجمن پيشگيري و درمان چاقي ايران گفتوگو كردهايم. اگر ميخواهيد مرگبارترين بيماريها را بشناسيد و براي دفاع مجهز باشيد، اين گزارش را ازدست ندهيد.
• بيماريهاي قلبي، مقام اول مرگومير ايرانيان
بررسيها نشان ميدهد مبتلايان به فشار و چربي خون بالا، مرضقند، سيگاريها و افراد كمتحرك زودتر از ديگران درمعرض ابتلا به سكتههاي مغزي و قلبي قرار دارند، بهطوريكه عمده مرگها در فاصله سني 30 تا 70سالگي است و اكثر اين مرگها قابل پيشگيري است و با رفتارها و سبك زندگي مردم ارتباط مستقيم دارد.
به علاوه براساس گزارشهاي وزارت بهداشت، سالانه 93هزار سكته قلبي و 43هزار سكته مغزي در كشور اتفاق ميافتد كه ميتوان با تغيير سبك زندگي و اصلاح الگوي غذايي، از تعداد اين سكتهها كم كرد. طبق آمارها، بيماريهاي قلبي اولين عامل مرگومير ايرانيان است.
مهمترين راه پيشگيري از بيماري قلبي، داشتن سبك زندگي سالم است
- علت افزايش بيماريهاي قلبي
دكتر مصطفوي درباره علت بيماريهاي قلبي ميگويد: بيماريهاي قلبي مهمترين عامل مرگومير در ايران است كه مهمترين علت آن گرفتگي عروق كرونري قلب و بهدنبال آن سكته قلبي است. مهمترين عوامل سببساز گرفتگي رگها هم فشارخون، ديابت، چربيخون، مصرف سيگار و سوابق خانوادگي و ارثي است. مصرف سيگار و قليان در افراد و برخي از خانمها بيشتر شده كه بهتبع آن آمار ابتلا به بيماريهاي قلبي در خانمها هم افزايش يافته است.
رواج زندگي نشسته و بدون فعاليت، استرس، مصرف فستفودها، چاقي و... باعث بروز مشكلات قلبي و بالا رفتن مرگومير بر اثر اين بيماريها شده است. در گذشته سنين بالا بيشترين خطر ابتلا به بيماري قلبي را داشتند اما امروزه بهدليل عادات نادرست و سبك زندگي غلط سن ابتلا به بيماري هاي قلبي پايين آمده است.
- پيشگيري از بيماريهاي قلبي
مهمترين راه پيشگيري از بيماري قلبي، سبك زندگي سالم است كه حتي ميتواند تاثير عوامل ژنتيكي ابتلا به بيماريهاي قلبي را هم به حداقل برساند. فعاليت بدني، دوري از استرس، پرهيز از مصرف سيگار، مصرف غذاهاي سالم و سبزيجات، كنترل قند و فشارخون و... همگي جزء كارهايي است كه ميتوان براي پيشگيري از بيماريهاي قلبي انجام داد. درد قفسه سينه مهمترين و ابتداييترين علامت بيماري و سكته قلبي است كه با بررسيهاي دقيقتر و آنژيوگرافي ميتوان ابتلا به اين بيماريها را بهطور قطع تشخيص داده و براي پيشگيري و درمان اقدام كرد.
• سكته مغزي دومين عامل مرگومير در ايران
سكته مغزي بهعنوان دومين عامل مرگومير در ايران و برخي كشورهاي در حال پيشرفته است.
- عوامل ايجاد سكته مغزي
دكتر جامهبزرگي متخصص مغز و اعصاب در اين باره ميگويد: سكته مغزي دومين علت مرگومير در ايران و علت اصلي ناتواني و ازكار افتادگي است. سكته يعني مسدود شدن قسمتي از رگ و ازبين رفتن بخشي از بافت كه اگر اين تخريب در مغز باشد، سكته مغزي محسوب ميشود. دو عامل براي سكته مغزي وجود دارد: يكي عواملي كه نميتوان آنها را تغيير داد مثل سن (سكته مغزي در افراد مسن بيشتر است)، جنسيت (سكته مغزي در مردها بيشتر است)، عوامل ارثي و نژاد (سياهپوستان بيش از سفيدپوستان به اين بيماري مبتلا ميشوند).
عوامل ديگر سببساز سكته مغزي را ميتوان كنترل كرد مثل فشارخون، قندخون، چربي خون، مصرف سيگار، كمتحركي، كمبود ماده غذايي بهنام فولات كه در سبزيجات وجود دارد، برخي بيماريهاي زمينهاي مثل اختلالات ريتم قلب، سكته قلبي، تنگي رگهاي گردن و... كه ميتوان با رعايت برخي مسائل مربوط به سلامت، خطر آنها را كم كرد.
كاهش ناگهاني فشارخون براي فرد مشكوك به سكته مغزي بدترين كار است
- پيشگيري از سكته مغزي
علائم سكته مغزي شامل فلج يكطرف بدن شامل ناتواني يا بيحسي در اندامها، فلج و بيحسي در يك طرف صورت كه علامت آن كج شدن صورت است. اختلال تكلم (ناتواني در تكلم، حرفهاي نامربوط گفتن يا تپق زدن) كه يكباره بروز ميكند، اختلال در بينايي كه فرد يكطرف صورت را نميبيند، سرگيجه، دوبيني، عدم تعادل و... جزء علائمي است كه بايد بهعنوان هشدار مدنظر قرار داد.
اگر فردي دچار اين علائم شود بايد سريعا خود را به مركز درماني برساند تا به لحاظ ابتلا به سكته مغزي تحتبررسي قرار گيرد. در اين مواقع به هيچ عنوان قرص زيرزباني و... توصيه نميشود كه ممكن است باعث افت ناگهاني فشارخون شود. كاهش ناگهاني فشارخون براي فرد مشكوك به سكته مغزي بدترين كار است. اگر وقوع سكته مغزي زود يعني زير 3 تا 4ساعت تشخيص داده شود، ميتوان داروهايي تجويز كرد كه از سكته پيشگيري كرده يا حداقل شدت آن را كم كرد. بهعلاوه تمام اين مسائل، سبك زندگي سالم، غذاهاي تازه و آبپز شده، فعاليت بدني و... همگي جزء موارد پيشگيري محسوب ميشوند.
• سرطان، سومين عامل مرگ و مير
متاسفانه در حال حاضر، ابتلا به سرطان سومين عامل مرگومير در ايران است. دكتر نحويجو دكتراي مديريت خدمات پزشكي در اين باره ميگويد: سرطان معده بيشترين ميزان مرگومير را در ايران دارد كه جزء شايعترين سرطانها در مردان است. شايعترين سرطان بين زنان هم سرطان سينه است كه سالانه جان تعداد زيادي از خانمها را ميگيرد.
سرطان معده بيشترين ميزان مرگومير را در ايران دارد و جزء شايعترين سرطانها در مردان است
سرطان معده: برخي عفونتها، عوامل ارثي، خوردن غذاهاي چرب، چاقي، نمك بيش از حد، ماهي دودي و... جزء عوامل زمينهساز براي سرطان معده هستند. سبك زندگي سالم و دوري از عوامل خطرساز ميتواند بهعنوان پيشگيري مطرح شود. افرادي كه ريسك فاكتورهاي زيادي دارند، با آندوسكوپيهاي دورهاي ميتوانند احتمال خطر را كمتر كنند. نوعي عفونت بهنام هليكوباكتر پيلوري هم ممكن است بهعنوان مهمترين عامل سرطان معده درنظر گرفته شود.
اين عفونت متاسفانه در افرادي كه از نظر وضعيت اقتصادي و اجتماعي در طبقه پاييني قرار دارند بيشتر ديده ميشود. اين افراد چون بهداشت ضعيفي دارند اين عفونت را به يكديگر منتقل ميكنند. ريشهكن كردن عفونت در زماني كه علائم معدي آشكار شدهاند كمك ميكند كه خطر ابتلا به سرطان معده كمتر شود.
سرطان سينه: استفاده بيش از حد از قرصهاي ضدبارداري، عدم شيردهي، سن بالاي ازدواج، عدم فعاليت و... هم ازجمله عوامل سببساز براي سرطان سينه در خانمهاست. براي پيشگيري از سرطان سينه بايد تمام عوامل سببساز را در كنترل داشت. با رعايت مسائل مربوط به ازدواج درست و پيشگيري از بارداري، ميتوان تاحدي اين عوامل را كنترل كرد. ورزش و رژيم غذايي مناسب ازجمله موارد لازم براي پيشگيري از هر نوع بيماري است. انجام معاينات دورهاي توسط پزشك و سونوگرافي از 30سالگي و ماموگرافي سينه از 40سالگي براي تشخيص بهموقع و درمان ضروري است.
• ديابت، بيماري خاموش
بنياد بينالمللي ديابت آماري ارائه كرده كه براساس آن، اين بيماري خاموش يعني ديابت در هر 6ثانيه يك قرباني ميگيرد و تعداد مرگهاي ناشي از آن بيش از مجموع ايدز، سل و مالارياست. بهعلاوه مطالعات نشان داده كه بيشترين عامل تاثيرگذار روي اين كاهش طول عمر ناشي از تاثير ديابت روي سلامت سيستم قلبي-عروقي است كه در ۳۶درصد مردان و ۳۱درصد زنان مبتلا به ديابت نوع يك وجود دارد.
ديابت نوع 2 معمولا در ميانسالي بروز مي كند
- چرا به ديابت مبتلا مي شويم؟
دكتر هاشمي درباره بيماري ديابت اينطور توضيح ميدهد: دو عامل اصلي علت بروز ديابت هستند؛ يكي كاهش يا توقف توليد انسولين توسط غده لوزالمعده يا پانكراس كه عمدتا در سنين كودكي رخ داده و منجر به بروز ديابت نوع يك ميشود و دوم، مقاومت به انسولين كه غالبا در ميانسالي بهوقوع پيوسته و ابتلا به ديابت نوع دوم را در پي دارد.
در هر دو مورد وراثت نقش تعيينكنندهاي دارد اما در نوع دوم عواملي مانند اضافهوزن و چاقي و نيز نحوه تغذيه و ميزان فعاليت بدني دخالت دارند. بهعلاوه مصرف زياد شيريني و مواد قندي همچنين چربيها و خوراكيهاي چاقكننده در طول زندگي ميتوانند از يكسو با انباشت بافت چربي و ازسوي ديگر با فرسودگي لوزالمعده به پيدايش مقاومت به انسولين و نهايتا بروز ديابت منجر شوند.
- براي مقابله با ديابت چه بايد كرد؟
از آنجا كه غذاهاي پركالري ميتوانند موجب پيشرفت اضافهوزن و چاقي افراد باشند، سبب تشديد مقاومت به انسولين و گسترش ديابت ميشوند لذا بايد از مصرف آنها پرهيز كرد. رعايت يك الگوي غذايي متنوع و متناسب مانند ساير افراد جامعه براي مبتلايان به ديابت نيز مفيد است و بر مصرف ميوهها و سبزيجات بهدليل خواص متعدد آنها تاكيد ميشود. اصلاح شيوه زندگي به مفهوم پيروي از الگوي غذايي صحيح و رعايت فعاليت فيزيكي مناسب در كنار مصرف درست و بهموقع داروها و پايشهاي دورهاي توصيه شده توسط پزشك معالج، ميتواند از پيشرفت بيماري و عوارض آن جلوگيري كند.
براي حفظ تعادل قندخون، رعايت يك رژيم غذايي متنوع، متعادل و متناسب توصيه ميشود ولي در افراد ديابتي توجه به مصرف فيبرهاي غذايي بهواسطه خاصيت آنها در ثابت نگهداشتن قندخون در كنار ساير ويژگيها از اهميت بيشتري برخوردار است. قندهاي ساده بهدليل اثر سريع در بالا بردن سطح قندخون بايد با احتياط و به شكل محدودتري استفاده شوند.
منبع:
مجله سيب سبز