پير پالان دوز -مشهد

مقبره پير پالان دوز

مجموعه: مكانهاي زيارتي ايران و جهان

مقبره پير پالان دوز
مقبره پير پالان‌دوز (محمد عارف عباسى)
اين مقبره در قسمت شمال شرقى مجموعه حرم حضرت رضا (ع) قرار دارد و شامل بنايى چهارگوش با گنبدى بر فراز آن، ‌و ايوانى آجرى در مقابل است. در داخل بقعه، شاه‌نشينى است كه در بالاى آن، يزدى‌بندى‌هايى اجرا شده كه در اصل داراى نقاشى بوده است، و به داخل بقعه جلوه ي خاصى مى‌بخشيده است. بدنه‌هاى بنا، از دوران صفويه، داراى تزئينات نقاشى بوده كه بر اثر گذشت زمان و نفوذ رطوبت، جز بخش كمى از آن كه مرمت و ثابت گرديده، بقيه از ميان رفته است. در زير كاسه ي گنبد نيز ترنج زيبايى با نگاره‌هاى گياهى نقش‌اندازى شده است.

نماى خارجى بنا به ايجاد طاق‌نماهاى تيزه‌دار آجرى و پشت‌‌بغل‌هاى كاشى و قاب‌هاى مستطيل تزئينى بر فراز آن‌ها، در عين سادگى، منظره‌اى زيبا دارد. سطح گنبد پيازى شكل فراز بنا كه بر روى گردنى استوانه‌اى شكل استوار شده، داراى پوشش ساده‌اى از كاشى فيروزه‌اى است. شكل كلى بنا و بازمانده‌‌هاى نقاشى‌هاى درون آن، بنا را اثرى از دوران صفوى معرفى مى‌كند كه در سال 985 هـ.ق ساخته شده است. تاريخ مزبور، بر كتيبه ي سنگ سفيد مربعى كنده شده است.

شخصيت به خاك سپرده شده در اين بقعه، با توجه به نوشته ي سنگ مزارش، «محمد عارف عباسي»، از عرفاى سلسله ي ذهبيه‌ است. لقب «پالان‌دوز» از اين رو به او داده شده كه براى گذران زندگى خود، با وجود مقام والايى كه نزد مردم داشته، به كار پالان‌دوزى اشتغال داشته است. از اين‌ شخصيت، قرآن هفت‌سوره‌اى در دست است كه به خط خوش ثلث نوشته شده است و حكايت از توانايى او در كار خطاطى دارد.

آنچه بهتر است بدانيم:
ذهبيه شاخه اي عرفاني از پيروان معروف كَرخي و نجم الدين كفبري بوده اند كه از سده هفتم قمري به بعد شيوخي چون مير سيد علي همداني، خواجه اسحاق خَتَلاني و سيد عبدالله برزش آبادي پيشوايي اين فرقه را بر عهده داشته اند. سيد عبدالله كه از اعقاب امام سجاد عليه السلام و نسل بيستم وي بوده عمده عمرش را در قريه بفرزش آباد مشهد گذرانيده و به سال 872 قمري درگذشته و در همان روستا مدفون شده است.

از زمان سيد عبدالله به بعد پيروان وي خصوصاً به ذَهَبيه شهرت يافته و عمدةً روي به تشيّع نهاده اند. ششمين قطب سلسله ذهبيه پس از سيد عبدالله برزش آبادي همين شيخ محمد كارندهي بوده است، چنان كه در اين باره گفته اند:

                هم زختـلاني بـه عبدالله رسيد   برزش آبادي است آن شاه جديد
                شيخ رشيد الدين بفدوازي دگـر     شيخ شاه اسفـراييني برشمـر

               شيخ حاجي محمد آمد شـاه كل      آن خبوشاني است يا بستان گل
               شيخ غلامعلي دگـر من بعد او      شيخ تاج الدين حسين آمد از او
                شيـخ درويش محمد كـارندهي       بود خفـاف آن شهنشـاه ولي
منبع: tebyan.net